ที่มา : www.greenery.org เรื่องโดย ชาลิสา เมธานุภาพ

เดี๋ยวนี้ใครๆ ก็หันมาสนใจการกินมังสวิรัติ หรือที่เรียกกันย่อๆ ว่า ‘กินมังฯ’ เพราะนอกจากจะเป็นวิถีที่ไม่เบียดเบียนสัตว์ อ่อนโยนต่อโลกแล้ว การกินมังฯ มีส่วนช่วยให้สุขภาพดี

วิถีการกินมังฯ ก้าวไปไกลจากจุดเริ่มต้นมาก ไม่ได้มีแค่การห้ามกินเนื้อทุกชนิด ล่าสุดจึงเกิดวิถีทางเลือกกินมังฯ ที่สามารถดูแลโลก ดูแลร่างกาย แบบไม่เคร่งครัดมากเกินไปที่มีชื่อเรียกว่า Flexitarian หรือการกินมังแบบยืดหยุ่นแบบใหม่ ซึ่งนิยมไปทั่วโลก รวมทั้งบ้านเราด้วยนั่นเอง

มังสวิรัติคืออะไร ยืดหยุ่นได้แค่ไหนถึงยังเป็นมังฯ

ก่อนจะพูดถึง Flexitarian เรามารู้จักมังสวิรัติหรือ Vegetarian แบบดั้งเดิมกันก่อน มังสวิรัติคือวิถีการกินที่มีมาตั้งแต่ยุคอินเดียและกรีกโบราณ โดยถือคติการกินที่ละเว้นจากการเบียดเบียนสัตว์ (มังสะ แปลว่า เนื้อสัตว์ ส่วน วิรัติ แปลว่า ปราศจากความยินดี ไม่ยินดี) คนที่กินมังสวิรัติจึงหมายถึงผู้ที่ไม่ยินดีในการกินเนื้อสัตว์

คนที่กินมังสวิรัติจะต้องปฏิเสธการกินอาหารที่ทำมาจากส่วนประกอบทั้งทางตรงและทางอ้อมของสัตว์ เช่น นม ชีส ไข่ น้ำผึ้งไปจนถึงเจลาติน แต่อย่าสับสนระหว่าง Vegetarian กับ Vegan หล่ะ เพราะ Vegan ไม่ใช่แค่วิถีการกินแต่ถือว่าเป็นวิถีชีวิตที่เชื่อว่าสัตว์เองก็มีสิทธิในตัวเขา ชาววีแกนจึงปฏิเสธทั้งอาหารไปถึงการใช้เครื่องอุปโภคที่ได้มาจากสัตว์หรือมีการทดลองจากสัตว์ด้วย

การกินมังสวิรัตินั้นถือว่าค่อยๆ ได้รับความนิยมมาอย่างยาวนาน แต่ถึงอย่างนั้นการกินมังสวิรัติอย่างเคร่งครัดเป็นสิ่งที่ทำอย่างต่อเนื่องได้ยากในคนส่วนใหญ่ มีผลสำรวจจาก Humane Research Council ที่รายงานว่าคนกินมังสวิรัติทั้งแบบ Vegetarian และ Vegan มากถึง 84% กลับไปกินเนื้อสัตว์หลังจากที่พยายามเลิกกิน แล้วมีคนที่เคยกินมังสวิรัติมากถึง 43% บอกว่าการกินมังสวิรัติแท้ๆ ต่อไปเป็นเรื่องไม่อาจทำได้ต่อเนื่องอย่างแท้จริง

ปัจจุบัน เทรนด์ของการกินมังสวิรัตินั้นไม่ได้อิงกับศาสนาความเชื่ออีกต่อไปแล้ว บางคนแค่อยากเปลี่ยนมาทานมังสวิรัติเพราะเหตุผลทางสุขภาพ หรืออาจจะเพราะไม่อยากสนับสนุนการทำอุตสาหกรรมปศุสัตว์ที่ทำลายสิ่งแวดล้อม จึงทำให้เกิดมังสวิรัติสายยืดหยุ่นอีกหลายแบบที่ช่วยให้คนกินมังฯ ใช้ชีวิตง่ายขึ้น ไม่ว่าจะเป็น มังสวิรัตินม (Lacto vegetarian) รับประทานนม แต่งดไข่ มังสวิรัติไข่ (Ovo vegetarian) รับประทานไข่ แต่ไม่ดื่มนม มังสวิรัติปลา (Pesco vegetarian) เป็นกลุ่มมังสวิรัติที่บริโภคปลาและอาหารทะเล และ กลุ่มกึ่งมังสวิรัติ (Semi vegetarian) งดการรับประทานเนื้อสัตว์ใหญ่ เช่น เนื้อวัว เนื้อหมู แต่ยังรับประทานเนื้อปลา ไก่ ผลิตภัณฑ์จากนม และไข่ต่าง ๆ ซึ่ง Flexitarian เองก็เป็นอีกชื่อหนึ่งของ Semi-vegetarian นั้นเอง

คำว่า Flexitarian ถือว่าเป็นศัพท์บัญญัติใหม่ที่เพิ่งถูกเพิ่มลงใน Oxford English Dictionary ตอนปี 2014 โดยที่ Dawn Jackson Blatner ผู้เขียนหนังสือเกี่ยวกับ Flexitarian Diet เล่มแรกได้ให้คำนิยามของวิถีการกินนี้ไว้ว่า “คุณสามารถเรียกมันว่าการกินแบบ ‘เกือบจะมังสวิรัติ’ ก็ได้ เพราะนี่คือวิถีการกินที่คุณยังสามารถได้รับประโยชน์ของการกินอาหารแบบมังสวิรัติ ไปพร้อมๆ กับการเพิ่มโปรตีนจากเนื้อสัตว์ในบางโอกาส” 

ทำไมใครๆ ก็สนใจกิน Flexitarian?

ถ้าย้อนกลับไปเมื่อ 5-10 ปีก่อน เราคงคิดว่าคนที่หันมากินมังสวิรัติส่วนใหญ่มักจะเป็นผู้ใหญ่ที่ถือศีล ไม่อยากเบียดเบียนสัตว์ แต่ในปัจจุบันมีหนุ่มสาวยุคมิลเลนเนียลจำนวนมากหันมาสนใจการกินมังสวิรัติ โดยเฉพาะไลฟ์สไตล์การกินมังฯ แบบ Flexitarian ที่เป็นการกินมังสวิรัติแบบไม่ซีเรียส มีการทานเนื้อสัตว์ได้บ้าง แต่ก็ยังถือหลักการกินเนื้อสัตว์ให้น้อยลง

จากข้อมูลของ The Vegan Society เผยว่าปี 2018 ที่ผ่านมา ความนิยมในเทรนด์มังสวิรัติทุกประเภทจากทั่วโลกเพิ่มสูงมากถึง 9.87 เท่าจากปีก่อน ปัจจุบันพบว่ามีชาวอเมริกันกินมังสวิรัติเคร่งครัดที่มีประมาณ 7.3 ล้านคน แต่มีมากถึงราว 22.8 ล้านคนระบุว่าตัวเองเป็นคนเน้นกินผัก ในขณะเดียวกันก็มีผลรายงานจาก Waitrose ที่บอกว่าชาวอังกฤษถึง 1 ใน 3 มีการบริโภคเนื้อสัตว์น้อยลงและ 1 ใน 5 ยังระบุว่าเขาคือ Flexitarian ซึ่งเหตุผลทำให้กระแสของมังสวิรัติแบบยืดหยุ่นนั้นถือว่าเติบโตอย่างก้าวกระโดดนี้ก็มีหลากหลายต่างออกไป

งานวิจัยมหาวิทยาลัยอ็อกซ์ฟอร์ดปี 2018 ยังชี้ให้ว่าการกินมังสวิรัติเป็นหนึ่งในวิธีลดปัญหาสิ่งแวดล้อมที่ดีที่สุด เนื่องจากอุตสาหกรรมปศุสัตว์นั้นเป็นหนึ่งในสาเหตุสำคัญที่ก่อให้เกิดภาวะโลกร้อน ในทุกวันนี้อุตสาหกรรมปศุสัตว์ทั่วโลกมีส่วนทำให้เกิดก๊าซเรือนกระจกราว 14% หรือเทียบเท่ากับการปล่อยก๊าซเรือนกระจกของภาคคมนาคมขนส่งทั้งภาค นอกจากนี้ถ้าเรากินเนื้อสัตว์ลงตั้งแต่วันนี้ ก็จะช่วยลดการขยายทุ่งเลี้ยงสัตว์และพื้นที่ปลูกพืชอาหารสัตว์ที่เพิ่มขึ้นเพื่อรองรับประชากรโลก ซึ่งการขยายพื้นที่นั้นทำให้ป่าไม้ท้องถิ่น ท้องหญ้าและทุ่งสะวันนาสูญหายได้ด้วย

มือใหม่หัดกิน Flexitarian อย่างไรดี ?

สำหรับชาวกินเนื้อที่สนใจอยากหันมากิน Flexitarian เริ่มต้นได้ไม่ยาก เพราะหลักการกินมังสวิรัติแบบยืดหยุ่นนี้ไม่มีกฏตายตัว แต่ยึดหลักง่ายๆ คือกินเนื้อให้น้อยเข้าไว้ โดยยังส่วนใหญ่จะกินเนื้อไม่เกิน 3 มื้อต่อสัปดาห์และเราสามารถเลือกทานอาหารให้ได้รับสารอาหารแบบสมดุล ดังนี้

–  กินอาหารที่ให้พลังงาน ได้แก่ อาหารประเภทคาร์โบไฮเดรต ซึ่งก็คือข้าว เช่น ข้าวกล้อง ข้าวฮาง ข้าวกล้องงอก

–  กินอาหารที่ให้เกลือแร่และวิตามิน ได้แก่ ผัก โดยเฉพาะผักใบเขียวและผักที่มีสีเหลือง ถึงผลไม้ต่างๆ

–  กินอาหารที่ให้สารอาหารโปรตีน ซึ่งโปรตีนจากพืชสามารถหาได้ในถั่วประเภทต่างๆ และในบางมื้ออาจมีถั่วเปลือกแข็งด้วยเพื่อเพิ่มโปรตีนและไขมันที่ดี

–  เสริมด้วยโปรตีนจากสัตว์บางมื้อ โดยเน้นปลา เนื้อสัตว์ไม่ติดมัน ไข่ นม โยเกิร์ต