เรื่องโดย : ปรภัต จูตระกูล Team Content www.thaihealth.or.th
ข้อมูลจาก : ชมรมจักรยานเพื่อสุขภาพแห่งประเทศไทย และจดหมายข่าวชุมชนคนรักสุขภาพ ฉบับ สร้างสุข ปีที่ 10 ฉบับที่ 150
ภาพประกอบโดย : นัฐพร  ชุ่มลือ Team Content www.thaihealth.or.th / แฟ้มภาพ

เคยจินตนาการไหมว่า หากโลกเราไม่ใช่ดวงดาวสีฟ้าแล้ว จะเป็นดวงดาวสีอะไร? สำหรับผม ผมอยากให้มันเป็นสีสวยงามแบบนี้ตลอดไป แต่ในอนาคตคงไม่ใช่ เพราะด้วยมลพิษทางอากาศที่พวกเราชาวโลกช่วยกันสร้างขึ้น มันทำลายชั้นบรรยากาศ และก่อให้เกิดผลเสียต่อทุกฝ่าย

ยานพาหนะต่าง ๆ ทุกวันนี้ขับเคลื่อนไปด้วยพลังงานการเผาไหม้ของน้ำมันเบนซิน น้ำมันดีเซลในเครื่องยนต์ ที่จะปล่อยสารพิษต่าง ๆ หลายชนิดออกมาทางท่อไอเสียสู่อากาศ โดยเฉพาะ ‘รถยนต์’ ตัวการสำคัญในการก่อให้เกิดผลเสียต่ออากาศ

การคมนาคมที่คล่องแคล่วว่องไวเป็นปัจจัยอันสำคัญของมนุษย์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรุงเทพมหานคร เมืองหลวงที่มีประชากรอาศัยอยู่กว่า 5.6 ล้านคน (ข้อมูลจากสำนักทะเบียนกลาง 31 ธ.ค. 2560) ยังไม่นับรวมผู้คนที่เดินทางเข้ามาทำงานในกรุงเทพฯ ที่โดยสารด้วยรถยนต์ส่วนบุคคล ทำให้ตอนเช้าก่อนเข้าทำงานและตอนเย็นหลังเลิกงานมีการจราจรหนาแน่น ซึ่งความหนาแน่นนี้เองเป็นตัวการในการสร้างมลพิษทางอากาศที่รุนแรงกว่าในบริเวณที่มีการจราจรคล่องตัว ทำให้มหานครแห่งนี้เป็นอีกหนึ่งเมืองที่สร้างมลพิษให้กับโลกของเรา

และในปีนี้วันรณรงค์ลดการใช้รถส่วนบุคคล หรือ World Car Free Day กรุงเทพมหานครได้จัดงานภายใต้คำขวัญ “เดินทางร่วมกัน วันพาหนะส่วนรวม” เพื่อให้ประชาชนลดการใช้รถยนต์ส่วนบุคคลและหันมาใช้รถขนส่งมวลชนกันมากขึ้น อีกทางหนึ่งในการช่วยลดมลพิษให้กับโลกนั่นคือการปั่นจักรยานในการเดินทางระยะสั้น ๆ ซึ่งการปั่นจักรยานแทนการใช้รถยนต์ส่วนบุคคล นอกจากจะช่วยให้สุขภาพร่างกายแข็งแรงแล้ว ยังไม่ก่อให้เกิดผลเสียต่อมลภาวะ และช่วยรักษาให้โลกใบนี้ของเรามีสีฟ้าที่สวยงามได้อีกด้วย

การรักษาให้โลกของเรามีสีฟ้าสวยงามด้วยการไม่สร้างมลพิษให้กับโลก เริ่มได้จากตัวเองโดยการหันมาใช้รถขนส่งมวลชน หรือปั่นจักรยาน โดยในวันนี้ทีมเว็บไซต์ สสส. ขอนำข้อควรรู้ก่อนปั่นจักรยานมาฝากกันครับ

ข้อควรรู้ก่อนปั่นจักรยาน

1. จักรยานเหมาะสำหรับการเดินทางในระยะสั้น ประมาณ 1-5 กิโลเมตร
2. ผู้ที่มีสุขภาพดีอยู่แล้ว เมื่อปั่นจักรยานไปเรื่อย ๆ แบบไม่เร่งรีบ จะไม่รู้สึกเหนื่อยในระยะ 5 กิโลเมตรแรก
3. อาการเหนื่อย ไม่สบายตัว จะเกิดขึ้นเมื่อปั่นจักรยานเร็ว ในช่วงเวลาประมาณ 16-30 นาทีแรก แต่หลังจากเหนื่อยได้ที่แล้ว ร่างกายจะหลั่งฮอร์โมนเอนดอร์ฟิน มีผลทำให้ร่างกายคลายเครียด
4. ผู้ที่ออกกำลังกายเป็นประจำ จะต้องปั่นจักรยานวันละ 30 นาทีทุกวัน หรือวันเว้นวัน ติดต่อกัน 1-3 เดือน เพื่อให้กล้ามเนื้อขาได้พัฒนา
5. ผู้ที่เริ่มปั่นจักรยาน หากหยุดพัก ยืดเส้นยืดสายทุก ๆ 5 กิโลเมตร จะทำให้ปั่นจักรยานต่อเนื่องไปได้ถึง 20 กิโลเมตรในเวลา ครึ่งชั่วโมง ถึงสองชั่วโมง
6. การเลือกจักรยานให้เหมาะสมกับกิจกรรมหรือลักษณะการปั่น จะช่วยทำให้การปั่นเป็นไปอย่างสนุกสนานมากขึ้น
7. กฎ กติกา สัญญาณ และมารยาทในการปั่นจักรยาน เป็นสิ่งที่ควรเรียนรู้ เพื่อความปลอดภัยของตัวผู้ปั่นเอง และไม่รบกวนผู้ใช้รถใช้ถนนร่วมกัน ไม่สร้างความเดือดร้อนซึ่งกันและกัน
8. การแต่งรถจักรยานควรเน้นไปที่ความปลอดภัยอุปกรณ์ที่จำเป็น และต้องทำให้อยู่ในสภาพที่ดีเสมอ ทั้งเบรก ไฟหน้าแสงสีขาวส่องเห็นพื้นทาง ไฟท้ายแสงสีแดง หรือติดวัตถุสะท้อนแสงที่มีสีแดง
9. การแต่งตัวที่เหมาะสมจะช่วยเพิ่มความปลอดภัย เช่น เสื้อสะท้อนแสง สนับเข่า สนับแขน หมวกกันน็อค จะทำให้เกิดความปลอดภัยในการปั่นจักรยานมากขึ้น

การปั่นจักรยานทุกวัน แม้จะเป็นเพียงระยะทางใกล้ ๆ ก็ทำให้เกิดผลดีต่อสุขภาพร่างกายของเรา โดย สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) สนับสนุนให้คนไทยออกกำลังกายเพื่อให้มีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรง และจิตใจแจ่มใส การปั่นจักรยานเป็นกิจกรรมหนึ่งที่ช่วยเสริมสร้างให้สุขภาพที่ดีให้กับผู้ปั่นจักรยาน นอกเหนือจากสุขภาพร่างกายที่แข็งแรงแล้ว การปั่นจักรยานเป็นประจำยังมีประโยชน์อีกมาก เช่น

• การปั่นจักรยานเป็นประจำควบคุมน้ำหนัก ป้องกันอ้วน ลดความเสี่ยงมะเร็ง
  การปั่นจักรยานนอกจากช่วยควบคุมน้ำหนัก ป้องกันการมีน้ำหนักเกินและภาวะอ้วนแล้ว ผู้หญิงที่เดินทางด้วยการเดินหรือปั่นจักรยานอย่างน้อยวันละ 30 นาทีจะมีความเสี่ยงที่เป็นมะเร็งเต้านมลดลงอย่างมากด้วย
• การปั่นจักรยานเป็นประจำทำให้จิตใจแจ่มใส ความคิดแหลมคม
  การได้ปั่นจักรยาน เดิน หรือออกกำลังกายอื่นใดครั้งละเพียง 30 นาทีสามารถทำให้คุณไวต่อการตอบสนองมากขึ้น ความทรงจำดีขึ้น และมีคิดสร้างสรรค์ได้ดีขึ้น จากผลการสำรวจพบว่าคนที่ใช้จักรยานเดินทางในชีวิตประจำวัน มีสุขภาพจิตโดยรวมดีขึ้น
• การปั่นจักรยานเป็นประจำ ช่วยชดเชยการกินที่มากเกินไป
  หากปั่นจักรยานเป็นประจำทุกวัน จะช่วยให้รักษาน้ำหนักตัวเอาไว้ได้  ร่างกายของคนที่ได้ออกกำลังกายทุกวันสามารถใช้ผลของการออกกำลังกายมาชดเชยผลเสียจากการกินที่จนมากเกินไป
• การปั่นจักรยานเป็นประจำทำให้มีชีวิตที่ยืนยาวมากขึ้น
  ​จากการศึกษาในประเทศนอร์เวย์พบว่า การออกกำลังกายเพียงวันละ 30 นาทีส่งผลคนเหล่านั้นมีอายุยืนยาวออกไปได้อีกมากถึง 5 ปี เมื่อเปรียบเทียบกับคนสูงอายุที่ไม่มีกิจกรรมทางกายใด ๆ ขณะที่การศึกษาในประเทศไต้หวันพบว่า การได้ออกกำลังกายเป็นประจำทุกวันเพียงวันละ 15 นาที มีผลสัมพันธ์เกี่ยวเนื่องกับการทำให้มีอายุขัยยาวออกไปอีก 3 ปี ทั้งที่เมื่อเริ่มทำการศึกษากลุ่มตัวอย่างพ้นวัยหนุ่มสาวมาหมดแล้วและไม่มีใครที่เป็นนักกีฬาอีกด้วย

การออกกำลังกายไม่มีคำว่าสายเกินไป ซึ่งการปั่นจักรยานแทนการใช้รถยนต์ นอกจากจะช่วยให้สุขภาพร่างกายและจิตใจดีขึ้นแล้ว ยังช่วยลดมลพิษที่ส่งผลกระทบต่อโลก ทำให้ดวงดาวสีฟ้าดวงนี้มีสีที่สวยงามไปอีกหลายพันปี

หากไม่รู้ว่าจะเริ่มต้นอย่างไร ลองเริ่มที่วันนี้ โดยการปั่นจักรยานกลับบ้านดูสิ แต่อย่าลืมศึกษากฎ กติกา ข้อบังคับการใช้จักรยานบนท้องถนนให้ดีก่อนล่ะ เพื่อความปลอดภัยของตัวคุณ และผู้ใช้รถใช้ถนนร่วมกับคุณ

สุขภาพดี มีได้ แค่สร้างจากตัวคุณ

อ่านบทความเกี่ยวกับการปั่นจักรยานได้ที่

• คู่มือปั่นจักรยานสำหรับประชาชน http://llln.me/sgZC0ZK
• กฎ 12 ข้อในการขี่จักรยานเพื่อความปลอดภัยบนท้องถนน http://llln.me/NcFJlAI
• 13 ข้อควรบอกต่อ วิธีป้องกันจักรยานถูกขโมย http://llln.me/l7UYtZV
• 7 สิ่งต้องห้ามสำหรับผู้ใช้จักรยาน http://llln.me/Y867wQa
• 13ที่ ห้ามจอดจักรยาน http://llln.me/ww2iggg
• เรื่องต้องรู้ เพื่อความปลอดภัยปั่นจักรยาน http://llln.me/RKSvlxQ
• เสื้อผ้าแบบไหนใส่ “ปั่นจักรยาน” สบาย http://llln.me/zuFKqo4
• อย่าปล่อยให้ ‘ขาดน้ำ’ เรื่องสำคัญของนักปั่น http://llln.me/tWyuAjQ
• ดูแลจักรยานอย่างไร ให้ใช้ได้ น้าน-นาน http://llln.me/7xpkKaw