"เมืองโพธาราม" แม้จะเป็นเพียงเมืองเล็กๆ แต่มีเรื่องราวที่น่าสนใจมากมาย อีกทั้งยังเป็นเมืองจักรยาน ที่เป็นหนึ่งต้นแบบของพื้นที่สุขภาวะที่น่าสนใจอีกด้วย

อ้อยทิพย์ พิทักษ์ หรือ พี่อ้อย แกนนำโครงการการพัฒนาพื้นที่สุขภาวะ เมืองโพธาราม จ.ราชบุรี  เล่าว่า โพธารามเป็นย่านเก่าแก่อายุมากกว่า 200 ปี โดยมีหลักฐานเป็น ใบเสมาคู่ ที่ปรากฏอยู่ ณ วัดไทรอารีรักษ์ และ วัดโพธาราม อันแสดงว่า วัดทั้งสองมีมาตั้งแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย  ในอดีตมีผู้คนอาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก ทั้งคนไทย คนจีน คนมอญ และคนลาว เป็นชุมทางการค้าบนลุ่มน้ำแม่กลองที่สำคัญมานาน อีกทั้งเมื่อครั้งรัชกาลที่ 5 เสด็จประพาสหัวเมืองตะวันตก พระองค์ได้เสด็จมาขึ้นที่ตลาดโพธาราม จนเกิดเป็น “ถนนประพาส” ซึ่งตามหลักฐานในบันทึกพระราชหัตถเลขา ฉบับที่ 4 ในรัชกาลที่ 5 ก็มีการกล่าวถึงตำบลโพธารามอีกด้วย

กลับมาที่จุดเริ่มต้นของ ชมรมจักรยานโพธาราม  พี่อ้อย อธิบายว่า เริ่มขึ้นโดย นายสวัสดิ์ จังพานิช นายก เทศมนตรีเมืองโพธาราม ได้ให้ความสำคัญกับการปั่นจักรยาน จึงได้จัดกิจกรรมปั่นจักรยานต้านยาเสพติด เพื่อเชิญชวนให้ประชาชนชาวโพธารามและใกล้เคียงหันมาปั่นจักรยาน ซึ่งได้รับความสนใจมีประชาชนเข้าร่วมกิจกรรมเป็นจำนวนมาก

ในปี 2556 ทางบางกอกฟอรั่ม ได้เข้ามาแนะนำโครงการพัฒนาพื้นที่สุขภาวะเพื่อการมีชีวิตที่สร้างสรรค์ โดยการสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ร่วมทำกิจกรรมเพื่อสร้างสรรค์ให้โพธารามเป็นเมืองน่าอยู่ และขับเคลื่อนให้เกิดเป็นเมืองสุขภาวะ จึงได้มีแนวคิดร่วมกันที่จะผลักดันกิจกรรมการปั่นจักรยานที่เป็นรูปธรรม ภายใต้นโยบาย “โพธารามสุขภาพดี เพราะขี่จักรยาน” โดยกิจกรรมแรก จัดขึ้นเมื่อวันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2556 เป็นกิจกรรมปั่นจักรยานไหว้พระสี่วัด ได้แก่วัดไทรอารีรักษ์ วัดโพธาราม วัดโชค และวัดโพธิ์ไพโรจน์ เพื่อถวายเป็นพระราชกุศลแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ ได้รับความร่วมมือจากทุกภาคส่วน และเป็นที่สนใจของประชาชนเข้าร่วมกิจกรรมเป็นจำนวนมาก ทำให้มีเสียงเรียกร้องให้มีการจัดกิจกรรมนี้ขึ้นอีกในทุกปี

จากความสำเร็จดังกล่าว นายกเทศมนตรีเมืองโพธาราม จึงมีแนวคิดว่า การปั่นจักรยานเป็นกิจกรรมที่ดี ควรมีการปั่นอย่างสม่ำเสมอ  แต่เนื่องจากทางเทศบาลฯ มีภารกิจหลายด้าน จึงส่งต่อไปยังชุมชนให้บริหารจัดการ โดยเทศบาลเมืองโพธารามเป็นผู้สนับสนุนในเรื่องต่างๆ อาทิ การประชาสัมพันธ์ การประสานงานดูแลความปลอดภัยและการจราจร และจัดการปรึกษาหารือกันอย่างสม่ำเสมอ

ต่อมาเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2557 ได้มีมติในการสร้างการมีส่วนร่วมกับชุมชนเพื่อให้มีความเข้มแข็ง โดยการก่อตั้งชมรม เพื่อให้มีกลไกการบริหารที่เป็นระบบมากขึ้น โดยใช้ชื่อว่า ชมรมจักรยานโพธาราม ‘เมืองคนสวยมาช่วยกันปั่น’ โดยมีสถานที่ดำเนินงานเป็นที่ทำการชุมชนตลาดล่าง มีกำหนดการจัดกิจกรรมเดือนละ 2 ครั้ง และการถอดบทเรียนจากการดำเนินงานทุกครั้ง

ปัจจุบันกำลังพูดคุยต่อยอดให้มีการใช้จักรยานในชีวิตประจำวันเข้าไปอยู่ในแผนงานของเทศบาล และเชื่อมโยงกับโรงพยาบาลด้วยการตรวจเช็คสุขภาพก่อนและหลังเข้าร่วมกิจกรรม เพื่อใช้ผลการเปลี่ยนแปลงจากการออกกำลังกายด้วยจักรยานเครื่องมือในการเชิญชวนให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมกิจกรรมมากขึ้น เมื่อการปั่นจักรยานเริ่มเป็นที่นิยม ก็ไปกระตุ้นคนในชุมชนให้มีชมรมอื่นๆ มาร่วมด้วย เช่น ชมรมลีลาศ โดยใช้พื้นที่หน้าสำนักงานเทศบาล ให้เป็นพื้นที่สุขภาวะ ชวนคนออกมาเต้นลีลาศเพื่อสุขภาพร่วมกัน

"เป้าหมายสูงสุดของการขับเคลื่อนโครงการ คือ สร้างเมืองให้มีความสุข ทำอย่างไรให้คนในเมืองมีความสุข และกระจายไปสู่คนรอบนอกให้สัมผัสถึงความสุขนี้ได้" พี่อ้อย กล่าวทิ้งท้ายด้วยรอยยิ้ม

เรื่องโดย : กิดานัล กังแฮ Team Content www.thaihealth.or.th

ภาพประกอบจาก บางกอกฟอรั่ม