คลื่นลูกที่ 4 ของโควิด-19 ที่ถาโถมเข้าสู่ประเทศไทย นับเป็นการระบาดของโรคครั้งที่กว้างขวางร้ายแรงที่สุด จนเขื่อนของระบบบริการสุขภาพปกติจะรับมือไหว คิวความต้องการดูแลรักษาผู้ติดเอยาวเหยียด เตียงทุกสีล้านแล้วล้นอีก การเสียชีวิตระหว่างรอที่บ้านหรือตามทางสาธารณะเริ่มปรากฏให้เห็น นำมาสู่การต้องปรับระบบบริการสุขภาพอีกครั้งเพื่อรองรับ

การขยายบริการสู่โรงพยาบาลสนามไม่เพียงพออีกต่อไป ต้องขยายลงไปถึงบ้าน การแยกกักตัวที่บ้าน (Home Isolation) ถูกนำมาใช้เพื่อจัดการปัญหาการขาดแคลนทรัพยากร และบุคลากรด้านสาธารณสุข แต่ในบ้านที่ขาดความพร้อม การแยกกักตัวในชุมชน (Community Isolation) ก็ถูกนำมาเสริม

สำหรับผู้ติดเชื้อไม่มีอาการหรืออาการต่ำแล้ว ระหว่างการรอคิวเตียงภายใต้ความหวังริบหรี่เพื่อรอเข้ารับการรักษาในสถานบริการที่แออัดยัดเยียด ที่ให้บริการโดยบุคลากรผู้อ่อนล้ากับการจัดสภาพบ้านและประสานครอบครัว ให้รองรับการแยกกักตัวภายใต้การติดตามดูแลทางไกล (Telemedicine) จากบุคลากรทางการแพทย์เป็นประจำ พร้อมการสนับสนุนวัสดุอุปกรณ์ ยาพื้นฐานและอาหาร รวมถึงหากอาการหนักขึ้น ก็มีการประสานรับเข้าสู่สถานบริการได้ ทางเลือกหลังกลับปลอดภัยและสะดวกมากกว่าเสียอีก

สสส. ได้เข้าไปหนุนเสริมขยายสร้างความเข้าใจเรื่องนี้ ผ่านการอบรม คู่มือการแยกกักตัวในชุมชน สำหรับผู้ติดเชื้อที่จะใช้ประกอบกับการสนับสนุนของหน่วยบริการปฐมภูมิ หรือแม้ในผู้ติดเชื้อที่ยังติดต่อลงทะเบียนกับหน่วยปฐมภูมิไม่สำเร็จ ก็ใช้เป็นคู่มือชี้แนวทางปฏิบัติตนและจัดการบ้านไปพลางก่อนได้ ซึ่งคู่มือในรูปแบบเอกสารได้กระจายไปสู่กลุ่มเป้าหมายนับแสนฉบับ และในรูปแบบดิจิทัลมีผู้ดาวน์โหลดไปแล้วกว่าเจ็ดล้านครั้ง

ในส่วนการพัฒนาคู่มือการแยกกักตัวในชุมชน (Community Isolation) สสส. ได้ทำงานร่วมกับชุมชนจำนวนมากในช่วงเกือบ 20 ปีที่ผ่านมา ทั้งในชุมชนชนบท ชุมชนเมือง ชุมชนแออัด รวมไปถึงองค์กรอย่างสถานประกอบการและวัดต่าง ๆ (ซึ่งอาจนับเป็น Community Isolation ในอีกรูปแบบหนึ่ง) ได้พัฒนาต้นแบบศูนย์แยกกักตัวและรวบรวมบทเรียน แนวทางเผยแพร่สู่วงกว้างเช่นกัน โดยมีรูปแบบบทเรียนที่แตกต่างหลากหลายตามบริบทของแต่ละชุมชนและองค์กร ด้วยความเชื่อร่วมกันว่าชุมชนส่วนใหญ่ โดยเฉพาะชุมชนที่มีความเข้มแข็งในการร่วมสร้างสุขภาวะกันมา มีศักยภาพที่จะสามารถดูแลประชากรในพื้นที่ของตนเองได้อย่างถูกต้อง และเป็นการตัดวงจรการระบาดได้อย่างมีประสิทธิภาพ

น่ายินดีที่มาตรการแยกกักตัวที่บ้านและชุมชน น่าจะมีส่วนสำคัญ ในการร่วมกับการฉีดวัคซีน การล็อกดาวน์และอื่น ๆ ทำให้สถานการณ์ล้นท่วมของเตียงในระบบบริการค่อย ๆ ทุเลาลง พร้อม ๆ กับสถานการณ์การติดเชื้อ

นอกจากนี้ สสส. และภาคีด้านการสื่อสาร ได้ร่วมกันเปิดช่องรายการ “เพื่อนกัน วันติดโควิด” ที่จะเริ่มออนแอร์ตั้งแต่วันที่ 6 กันยายน ในช่วงเวลาบ่ายสามโมงถึงสามทุ่ม ผ่านช่องทาง AIS PLAY และเฟชบุ๊กเพื่อเป็นสื่อกลางสำหรับผู้ติดเชื้อที่แยกกักตัวอยู่ และผู้ที่เกี่ยวข้องกับมาตรการแยกกักตัวอยู่ที่บ้านและในชุมชนทั้งหมด ให้ได้รับข้อมูล ร่วมแบ่งปัน เป็นเพื่อนกันตามสโลแกนของรายการ

การวางรากฐานด้านสุขภาวะตลอดระยะเวลาที่ผ่านมาของ สสส. กับภาคีเครือข่ายสุขภาพในภาคส่วนต่าง ๆ นับเป็นทุนทางสังคมและปัญหาที่สำคัญ ที่ช่วยให้การปรับตัวรับวิกฤติครั้งนี้และครั้งอื่น ๆ เป็นไปได้อย่างรวดเร็วและทันการณ์ ช่วยให้เราเป็นส่วนหนึ่งของการสานพลังช่วยกันและกัน และสังคมไทยโดยรวมให้ก้าวข้ามผ่านช่วงเวลายากลำบากเช่นนี้ไปด้วยกันด้วยดี