‘สามพรานโมเดล’ สร้างสมดุลสังคมสุขภาพ-สิ่งแวดล้อม
ที่มา : หนังสือพิมพ์แนวหน้า
ภาพประกอบจาก สสส.
"เท่นอกกรอบ…ขับเคลื่อนสังคมอินทรีย์สู่ชีวิตที่สมดุล" เป็นแนวคิดส่วนหนึ่งของโครงการสังคมสุขใจ ซึ่งจัดกิจกรรมมาเป็นครั้งที่ 5 แล้ว โดยเมื่อวันที่ 7-9 ธ.ค.2561 ที่ผ่านมา ณ สวนสามพราน จังหวัดนครปฐม ได้รับการตอบรับจากผู้บริโภคและเกษตรกรอินทรีย์อย่างล้นหลาม โดยมี สามพรานโมเดล และการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สำนักงานกองทุนสนับสนุนการเสริมสร้าง สุขภาพ (สสส.) และภาคีเครือข่าย เป็นเจ้าภาพในการจัดงาน
คุณอรุษ นวราช เลขานุการมูลนิธิสังคมสุขใจ ในฐานะผู้ริเริ่มสามพรานโมเดล เล่าให้ฟังว่า 8 ปีที่ผ่านมา สามพรานโมเดลได้สั่งสมประสบการณ์ องค์ความรู้ด้านเกษตรอินทรีย์ ทั้งการปลูกและการแปรรูปมาอย่างเป็นระบบ จนจัดทำเป็นชุดความรู้ สามารถนำไปแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันและกันให้กำลังใจ กัน จนทำให้เกิดเป็นผลสำเร็จดังเช่น ทุกวันนี้
คุณอรุษ นวราช เล่าต่อว่า ในช่วงแรกๆ คิดว่าจะง่าย เพราะเพียงแค่เกษตรกรจะหยุดใช้สารเคมีแล้วหันมาทำในระบบเกษตรอินทรีย์ก็สามารถทำได้เลย แต่ทว่าเกษตรกรยังติดกรอบที่จะใช้สารเคมี จนต้องนำมาสู่การขับเคลื่อนที่มีทุกภาคส่วนให้การสนับสนุนส่งเสริม รวมถึงผู้บริโภคร่วมด้วย และวันนี้พวกเขา ได้หลุดออกมาจากกรอบแล้ว เป็นการขับเคลื่อนแบบค่อยเป็นค่อยไป แน่นอนการขับเคลื่อนเราจะไม่ยั่งยืนถ้าไม่ได้อยู่บนฐานของการค้าที่เป็นธรรม
คุณอรุษ ย้ำว่า มุมหนึ่งของการขับเคลื่อนที่มองว่าสามพรานโมเดลได้ทุนจาก สกว. สสส. แล้วมาขับเคลื่อน สิ่งนั้น ไม่ใช่ปัจจัยที่ยั่งยืน แต่ความยั่งยืนจะต้องขับเคลื่อนสังคมอินทรีย์ให้ตอบโจทย์ได้ในทุกภาคส่วน ทั้งสังคม สิ่งแวดล้อม สุขภาพ แล้วนำไปต่อยอดงานวิจัยจากสกว.เพื่อขับเคลื่อนสู่ชุมชน ความสำเร็จครั้งนี้แสดงให้เห็นว่าทุกภาคส่วนทั้งตัวเกษตรกรเองได้เดินทางออกนอกกรอบแล้ว เป็นความเท่สุดสุด ที่ทุกคนได้รับอย่างพร้อมเพรียงกัน จนกลายเป็นอะคาเดมีเพื่อแชร์ให้กับทุกภาคส่วน และนี่คือการพัฒนาอย่างยั่งยืน
ดร.นพ.ไพโรจน์ เสาน่วม ผู้อำนวยการ สำนัก 5 สำนักส่งเสริมวิถีชีวิตสุขภาวะ สสส. กล่าวว่า สสส.สนับสนุน โครงการสามพรานโมเดลมา 8 ปี สืบเนื่องจากพฤติกรรมการบริโภคของคนไทยเป็นสาเหตุของโรคเอ็นซีดี หรือโรคติดต่อไม่เรื้อรัง อาทิ ความดัน เบาหวาน มะเร็ง เป็นต้น การส่งเสริมอาหารปลอดภัยให้ประชาชนคนไทย เป็นภารกิจสำคัญของ สสส.ที่ต้องมีเจ้าภาพดึงให้มีสิ่งนี้เกิดขึ้น
เกษตรกรคือตัวละครที่รับบทบาทเป็นพระเอกและนางเอกของ โครงการสามพรานโมเดล อย่างแรกต้องสร้างความเชื่อให้เกิดในใจให้ได้ก่อนว่าเกษตรอินทรีย์ทำได้และมีตลาดรับซื้อ ตลอดจนมีระบบรับรองมาตรฐาน ความปลอดภัยที่ผู้บริโภคเชื่อมั่นว่า ในกระบวนการผลิตไม่ใช้ยากำจัดศัตรูพืช ยาฆ่าหญ้า และเคมีในการเพิ่มผลผลิต แต่ใช้ชีวภาพมาสู้กับแมลงและเพิ่มผลผลิต ซึ่งระบบการตรวจสอบผลผลิตอินทรีย์ ใช้ระบบการตรวจสอบกันเองภายในกลุ่ม หรือ GPS ซึ่งก่อนทำเกษตรอินทรีย์เกษตรกรต้องรวมกลุ่ม เพื่อผลิตสารชีวภาพใช้กันเอง แลกเปลี่ยนองค์ความรู้ และบริหารจัดการผลผลิตเพื่อป้อนสู่ลูกค้า แม้ระบบตรวจสอบกันเองจะไม่ได้มาตรฐานเท่าระดับสากลที่คนในแวดวงเกษตรอินทรีย์รู้จักในนามไอฟง ที่ออกสุ่มตรวจปีละครั้ง แต่ขณะที่ GPS ตรวจกัน แทบทุกเดือน ทุกคนจึงถือเป็นความรับผิดชอบ หากใครแอบใส่เคมีก็จะทำให้กลุ่มพังทั้งกลุ่ม
สำหรับการส่งเสริมการค้าที่ยืนอยู่บนความเป็นธรรมของกลุ่มเกษตรกรในโครงการสามพรานโมเดล คุณอรุษ นวราช ในบทบาทผู้บริหาร โรงแรมสามพราน ริเวอร์ไซด์ บอกให้ทราบว่า ทางโรงแรมมีนโยบาย ที่ต้องการซื้อ ข้าว ผัก ผลไม้ โดยตรงกับเกษตรกร ซึ่งเป้าหมายของเรานอกเหนือจากได้ผลผลิตที่ถูกอนามัยแล้ว ยังเป็นการช่วยเหลือเกษตรกรให้สามารถขายผลผลิตได้ราคาที่ดีกว่าขายกับพ่อค้าคนกลาง โดยมีข้อแม้ว่าต้องเป็นเกษตรอินทรีย์แท้ๆเท่านั้น
เช่นเดียวกับ คุณวนิดา คลังกำแหง ผู้จัดการฝ่ายจัดซื้อ บริษัทเอส แอนด์ พี ซินดิเคท จำกัด (มหาชน) เล่าว่า บริษัทเริ่มนำผลผลิตฝรั่งเข้าร้านอาหารเมื่อ 2 เดือนที่ผ่านมา เมื่อผู้บริหารของเราไปดูและพูดคุยกับกลุ่มเกษตรกรใน สามพรานโมเดล เป็นการเดินทาง "ทริปแรก และทริปแลกใจ" ซึ่งทำให้ผู้บริหารถึงกับน้ำตาซึม หลังจากได้เจอการทำงานของบรรดาเกษตรกรแล้วเราไม่กล้าต่อราคาผลผลิตเลย แม้จะซื้อฝรั่งในปริมาณสูงถึงเดือนละ 3 ตัน ก็ตาม
"เกิดความเข้าใจและซื้อใจกันได้ ยอมรับเราได้กำไรลดลง แต่มีกำไรต่อสังคมมากกว่า เพราะ เอส แอนด์ พี มีความคิดเรื่องความสุขของโลก เป็นจังหวะที่ได้มาเจอสามพรานโมเดล จึงเป็นอีกมิติของธุรกิจที่เกื้อกูลที่ทำให้สังคมยั่งยืน" ผู้จัดการฝ่ายจัดซื้อ ย้ำด้วยเสียงหนักแน่น
ใครที่สนใจผลผลิตจากเกษตร อินทรีย์ที่แท้จริง ทุกวันหยุด เสาร์ อาทิตย์ สินค้าอินทรีย์จากกลุ่มเครือข่าย ใน จ.นครปฐม และจังหวัดใกล้เคียงจะมาวางขายที่ตลาดสุขใจ ในพื้นที่ของ รร.สามพราน ริเวอร์ไซด์
โดยบรรดาพ่อค้า แม่ค้าที่นี่ขายกันด้วยศรัทธาและอยู่กับความจริง พวกเขายอมรับว่า แม้ผลผลิตจะไม่มีเคมี แต่ผลผลิตอินทรีย์ จะมีจุลินทรีย์ปนมาซึ่งก้าวต่อไปเราจะเคร่งครัดกับเรื่องนี้เพื่อความปลอดภัยของผู้บริโภคอย่างที่สุด.นี่คือคำสัญญา
