เรื่องโดย เทียนทิพย์  เดียวกี่ Team Content www.thaihealth.or.th

ภาพโดย ปารมี ขันธ์แก้ว  Team Content  www.thaihealth.or.th และ สสส

วันวาเลนไทน์ วันแห่งความรัก เป็นอีกหนึ่งเทศกาลที่ต้องยอมรับว่า ได้รับความสนใจและหลายคนยกให้วันนี้เป็นอีกหนึ่งวันพิเศษที่จะแสดงความรัก ความห่วงใย ความปรารถนาดีให้แก่กัน

หากพูดถึงวันวาเลนไทน์แล้ว เรื่องที่ยังคงพูดถึงกันในสังคม คงหนีไม่พ้น เรื่องเพศกับวัยรุ่น รวมไปถึงปัจจัยเสี่ยงต่างๆ ที่นำไปสู่ปัญหาทางสังคม  จึงเป็นที่มาของการเสวนาเนื่องในโอกาสวันวาเลนไทน์  หัวข้อ เด็กของเรา…เรื่องเหล้าเรื่องเพศ โดยสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ร่วมกับศูนย์วิจัยปัญหาสุรา (ศวส.) มูลนิธิหญิงชายก้าวไกล และเครือข่ายเยาวชนลดปัจจัยเสี่ยง เพื่อเป็นกระจกสะท้อนให้สังคมได้เรียนรู้ถึงปัญหาและผลกระทบของแอลกอฮอล์ รวมทั้งปัญหาความรุนแรง ซึ่งอาจนำไปสู่ปัญหาสังคมอื่นๆ อีกมากมาย

นายจะเด็จ เชาวน์วิไล ผู้อำนวยการมูลนิธิหญิงชายก้าวไกล กล่าวว่า งานวันนี้ต้องการสื่อให้เห็นปัญหาเรื่องเพศ เพื่อที่จะให้เห็นว่าปัญหาคืออะไร สถานการณ์ที่เกิดขึ้นเป็นอย่างไร และมีทางออกในการแก้ปัญหาอย่างไรบ้าง โดยเฉพาะในช่วงใกล้วันวาเลนไทน์แบบนี้  จึงนำปัญหามาสะท้อน เรียนรู้ และกระตุ้นเตือนบางอย่างต่อสังคม เพื่อให้คำนิยามเรื่องความรัก เข้าใจในทางที่ถูกต้อง

อีกหนึ่งประเด็นที่สำคัญที่สร้างปัญหาในสังคมไทยมาอย่างยาวนาน คือ ระบบชายเป็นใหญ่ ที่ส่งผลต่อทุกเพศ  ที่กล่าวเช่นนี้ เพื่อที่จะบอกว่า ไม่ใช่ผู้ชายที่เป็นปัญหา แต่ผู้ชายเป็นผลพวงจากผลกระทบชายเป็นใหญ่ ทำให้การแสดงออกเรื่องความรักเกิดปัญหาตามมา ดังนั้น ทางออกของเรื่องนี้ คือ

1. ครอบครัวต้องบ่มเพาะสร้างความเข้าใจให้ผู้ชายเข้าใจใหม่ว่า เขาไม่ได้เหนือกว่าคนอื่น งานบ้านผู้ชายก็ทำได้ นำไปสู่การปลูกฝัง และยอมรับว่าคนทุกเพศมีความเท่าเทียมกัน ครอบครัวต้องบ่มเพาะให้ผู้ชายเข้าใจเรื่องนี้

2.ผลักดันให้หนังสือ หรือเครื่องมือในการเรียนรู้เข้าไปอยู่ในระบบการศึกษาให้ได้ นำมาสู่การเคารพซึ่งกันและกันมากขึ้น

3. สื่อต่าง ๆ ที่สะท้อนความเป็นสังคม ต้องเปลี่ยนไป เช่น โฆษณาผู้ชายทำงานบ้าน ผู้ชายเลี้ยงลูก เป็นต้น  รวมทั้งรัฐต้องทำการรณรงค์สร้างความเข้าใจในเรื่องนี้อย่างต่อเนื่อง

ต้องยอมรับว่า สถาบันครอบครัวนั้นเป็นกลไกสำคัญที่จะคอยบ่มเพาะความรู้และเป็นที่ปรึกษาในการใช้ชีวิตของวัยรุ่นหรือเด็ก ๆ ได้อย่างดีเยี่ยม โดย พญ.วิมลรัตน์  วันเพ็ญ ผู้อำนวยการศูนย์สุขภาพจิต 13 กรมสุขภาพจิต กล่าวว่า   การสอนเรื่องเพศ เราสอนได้ตั้งแต่เด็ก เราไม่ได้สอนเรื่องการมีเพศสัมพันธ์แต่เราสอนเรื่องเพศศึกษา สอนให้รู้ว่าร่างกายตัวเอง อวัยวะไหนจับได้ จับไม่ได้ จะดูแลตัวเอง ดูแลความสะอาด ดูแลความปลอดภัยได้อย่างไร  โดยในการรับมือกับสถานการณ์ดังกล่าว สามารถแบ่งกลุ่มได้ ดังนี้

1.ในกรณีที่ลูกโตแล้ว มีแฟนแล้ว ก่อนวาเลนไทน์ ก็อยู่ที่ทัศนคติของคุณพ่อคุณแม่ว่าจะคุยด้วยความอยากจะคุยกับลูก หรืออยากจะดุด่า ห้ามปราม เพราะถ้าหากเลือกอย่างหลัง ผลคือ เด็กจะไม่ฟังเรา ดังนั้น ควรคุยกับลูกให้เขาเข้าใจว่าเราเป็นห่วง ลูกคิดว่าอย่างไรบ้าง ต้องตั้งคำถามแบบนี้ เพราะเด็กต้องการการพูดคุยตรงๆ ไม่ใช่การตำหนิ

2. การสนับสนุนเรื่องที่จะป้องกันตนเองเป็นทางออกที่ถูกต้อง สำหรับเด็กกลุ่มที่อาจจะเคยมีเพศสัมพันธ์มาแล้ว หรือมีเพศสัมพันธ์ประจำ คือ การป้องกันตัวเองไม่ให้ท้อง ไม่ให้ติดโรค โดยการสวมถุงยางอนามัย

3.สำหรับกลุ่มที่ยังไม่แน่ใจว่าอยู่กลุ่มไหน ต้องพูดคุย ไม่ให้เขาไปอยู่ในสถานที่เสี่ยง หรือยุ่งเกี่ยวกับเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ พ่อแม่ต้องรู้ว่าลูกเราจะไปไหน ไปกับใคร คุมเรื่องเวลาการกลับตามเวลาที่เหมาะสม

4. ถ้าลูกไม่แน่ใจว่าจะอยู่ในสถานการณ์เหล่านั้นได้จริงหรือเปล่า สิ่งสำคัญ คือ การสอนให้ลูกรู้จักปฏิเสธอย่างชัดเจน “ไม่ “ “ไม่เอา”  “กลับแล้วนะ”  “ไปแล้วนะ”

“ ดังนั้น แค่อย่าเอาตัวเองไปอยู่ในจุดที่อันตราย ถ้าอยู่จุดนั้นจริงก็ปฏิเสธอย่างชัดเจน และการคุมกำเนิดเป็นเรื่องที่สำคัญ ซึ่งจะแน่ใจว่าป้องกันได้ด้วยการใช้ถุงยางเท่านั้น วิธีอื่น ๆ ไม่ช่วยในการป้องกันโรคและไม่ได้ป้องกันการท้อง  เพราะเมื่อดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์การควบคุมตัวเองจะน้อยลง การกระตุ้นอารมณ์ก็เพิ่มขึ้นโดยธรรมชาติอยู่แล้ว “  พญ.วิมลรัตน์  กล่าว

นอกจากนี้ นางสิรินยา  บิชอฟ  หรือ ซินดี้ ที่ออกมาเคลื่อนไหวงานด้านสิทธิสตรีและความรุนแรงทางเพศ เผยว่า เห็นความสำคัญในการที่ครอบครัวสามารถสร้างพื้นที่ปลอดภัยในครอบครัวและคุยกับลูกเรื่องเพศตั้งแต่เนิ่นๆ  ให้เขาสามารถมาคุยกับเราได้ทุกเรื่อง โดยที่เขาไม่กลัวว่าจะถูกตัดสิน หรือคิดว่าเพศศึกษาเป็นเรื่องน่าอับอาย นี่คือจุดเริ่มต้นของการคุย เป็นการปลูกฝังให้เขาเติบโตเป็นผู้ใหญ่ เป็นวัยรุ่นที่เข้าใจว่าอะไรควรไม่ควร มีวิธีการแก้ปัญหา มีวิธีการปฏิเสธ

“สำหรับคุณพ่อคุณแม่ที่มีลูก การเริ่มคุยกับลูกตั้งแต่ยังเด็ก เป็นจุดเริ่มต้นที่ทำให้เขาสามารถเข้าใจว่าการเปลี่ยนแปลงทางร่างกายหรืออะไรที่เป็นธรรมชาติ เป็นเรื่องที่คุยกับเราได้ ถ้าเราไม่รู้หรือเราไม่พร้อมก็อาจจะบอกว่า เดี๋ยวไปหาคำตอบให้ อย่ากลัวที่จะคุยกับเขา เพราะการที่เราสร้างพื้นที่ปลอดภัย ความอบอุ่นภายในครอบครัว เป็นการป้องกันที่ดีมากๆ  เมื่อเขามีคำถามมากขึ้นก็สามารถมาคุยกับเราได้” ซินดี้ กล่าว

เรื่องเพศ ไม่ใช่แค่เรื่องของเนื้อตัวร่างกาย แต่หมายถึงความรับผิดชอบ การสร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างกัน การเคารพสิทธิกันและกัน และความเท่าเทียม เพราะสังคมนั้นมีความหลากหลายทางเพศมากกว่าแค่หญิงหรือชาย

สังคมจำเป็นต้องลบความคิดทางลบว่าเรื่องเพศเป็นเรื่องที่ไม่ควรพูด เรื่องอันตรายที่ต้องหลีกให้ห่าง แต่เป็นเรื่องที่จำเป็นต้องศึกษา เรียนรู้ให้เข้าใจ เพื่อดำเนินชีวิตได้อย่างปลอดภัย

การมีสุขภาวะที่ดี เป็นสิ่งที่ สสส.กระตุ้นเตือนและรณรงค์เรื่องนี้มาอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะปัจจัยเสี่ยงหลักอย่างเหล้าหรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ซึ่งนับเป็นตัวการหลักที่ทำลายสุขภาวะในทุกมิติทั้งร่างกาย จิตใจ ปัญญาและสังคม สสส.อยากขอเชิญชวนให้ทุกท่านใช้โอกาสวันวาเลนไทน์นี้ เริ่มต้นที่จะรักตัวเอง และทำเพื่อคนที่คุณรักด้วยการเลิกเหล้า เพื่อเป็นของขวัญที่ดีที่สุดเนื่องในเทศกาลแห่งความรักนี้