“รวมเหล่าเยาวชนคนรักหุ่น”

         มูลนิธิหุ่นสายเสมา ศิลปะเพื่อสังคม ร่วมกับสถาบันสื่อเด็กและเยาวชน (สสย.) และสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) จัดกิจกรรม “รวมเหล่าเยาวชนคนรักหุ่น” โดยมี ครูอ้าว/เจ้าขุนทอง-เกียรติสุดา ภิรมย์ และคณะหุ่นสายเสมา เป็นวิทยากร เมื่อเร็วๆ นี้ เพื่อเตรียมความพร้อมในการเป็นทูตเยาวชนและร่วมเผยแพร่ศิลปะหุ่นของไทยในเทศกาลหุ่นโลกกรุงเทพฯ 2014 (Harmony World Puppet Carnival in Bangkok, Thailand 2014) ที่ประเทศไทยได้รับเกียรติเป็นเจ้าภาพอย่างยิ่งใหญ่ ระหว่างวันที่ 1-10 พฤศจิกายน 2557 ณ บริเวณรอบเกาะรัตนโกสินทร์ โดยมีคณะหุ่น 125 คณะ จาก 74 ประเทศทั่วโลกเข้าร่วม

          “รวมเหล่าเยาวชนคนรักหุ่น” มีเป้าหมายในการสร้างและพัฒนาเครือข่ายคณะหุ่นเยาวชนจากทั่วประเทศ เพื่ออนุรักษ์สืบสานศิลปะหุ่นไทยประเภทต่างๆ ที่เป็นมหรสพดั้งเดิมให้ดำรงอยู่อย่างยั่งยืนต่อไป พร้อมทั้งเผยแพร่สู่สาธารณะทั้งในระดับประเทศและระดับสากล โดยกิจกรรมในครั้งนี้มีเยาวชนและครูเข้าร่วมถึง 20 คณะ กว่า 180 คน ทั้งหุ่นสาย หุ่นเงา หุ่นกระบอก หุ่นมือ ฯลฯ ได้มาพัฒนาทักษะและแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างกันอย่างสนุกสนาน จากการที่แต่ละคณะมีความโดดเด่นและน่าสนใจแตกต่างกัน อาทิ

          คณะหุ่นเงาปะกากะยอ จาก “โจ๊ะมาโลลือหล่า” โรงเรียนวิถีชีวิตบนดอยสูงที่อำเภอสะเมิง จ.เชียงใหม่ สามารถนำการแสดงหุ่นของเด็กๆ ประกอบ “บทธา” หรือการขับลำนำเพลงและดนตรีพื้นบ้าน ให้มีบทบาทในการรณรงค์ประเด็นของท้องถิ่นอย่างเรื่องเขื่อนและป่า โดยเป็นเสียงสะท้อนปัญหาของชุมชนจนประสบความสำเร็จมาแล้ว ส่วนคณะลูกขุนน้ำ จ.นครศรีธรรมราช ก็มีการขับเคลื่อนที่คล้ายกัน แต่ต่างกันที่รูปแบบการแสดงที่เป็นแนวร่วมสมัย และหุ่นสายของโรงเรียนบ้านหมูสี จ.นครราชสีมา ก็เน้นประเด็นปัญหาของสัตว์แถบเขาใหญ่ที่ตายเพราะกินขยะโฟม-พลาสติกของนักท่องเที่ยว โดยคณะนี้โดดเด่นด้วยการประดิษฐ์หุ่นสัตว์ต่างๆ จากเครื่องจักสานในชีวิตประจำวัน

          ด้านโรงเรียนเขื่อนเจ้าพระยา จ.ชัยนาท ก็นำหุ่นฟางนกที่มีชื่อเสียงของจังหวัดมาประกอบเรื่องราวจากตำนานท้องถิ่นได้อย่างเหมาะสมกลมกลืน

          สภาองค์กรเด็กและเยาวชนห้วยแร้ง จ.ตราด ได้สร้างสรรค์หุ่นเปเปอร์มาเช่หัวโต โดยนำภูมิปัญญาเก่าแก่จากการทำหุ่นเปรตและสัตว์นรกสำหรับแห่ในงานตักบาตรเทโวประจำจังหวัด มาประกอบเรื่องราวที่เป็นการปลูกฝังศีลธรรมให้เด็กๆ ส่วนหุ่นมือแบบไม้ค้ำ ของกลุ่มเด็กเทวดา จ.มหาสารคาม ก็เป็นอีกรูปแบบหนึ่งที่น่าสนใจ ทั้งวิธีการนำเสนอ, บทเพลงและการขับร้องแบบละครเพลงหมอลำ ซึ่งเด็กๆ ที่มาร่วมกิจกรรมบอกว่า “ถึงจะฟังภาษาถิ่นพื้นเมืองไม่ค่อยรู้เรื่อง แต่ก็พอเข้าใจและหัวเราะได้เพราะสนุกดี”

          คณะหุ่นสายช่อชะคราม เขายี่สาร สมุทรสงคราม จัดว่าเป็นต้นแบบในการต่อยอดขยายผลที่ดี โดยเริ่มจากโรงเรียนเล็กๆ แต่มีพัฒนาการอย่างต่อเนื่อง มีเครื่องมือบูรณาการและกระบวนการสืบสานที่ชัดเจน ใช้หุ่นเป็นเครื่องมือทำงานร่วมกับหน่วยงานในพื้นที่เพื่อสื่อสารทำความเข้าใจกับชาวบ้านได้ เช่น เรื่องเกษตรพอเพียง ป่าโกงกาง การป้องกันยุงลาย ฯลฯ เมื่อจัดการแสดงหุ่น สมาชิกในครอบครัวและชุมชนก็ให้ความร่วมมือ และออกร้านจำหน่ายสินค้าของท้องถิ่น ในขณะที่คณะบุญมีดวงจันทร์ ภูเก็ต ก็มีแนวทางที่มุ่งเน้นการอนุรักษ์และสืบสานอัตลักษณ์ ทั้งในส่วนของตัวหุ่นที่มี “หุ่นกาเหล” แบบเก่าแก่ดั้งเดิม, เรื่องราวพื้นบ้าน, การใช้วัตถุดิบของท้องถิ่นในการทำตัวหุ่นและเสื้อผ้า ฯลฯ พร้อมทั้งขยายไปสู่การทำหุ่นฟองน้ำขนาดใหญ่ที่ โรงเรียนบ้านสามกอง ภูเก็ต โดยเชื่อมโยงกับโครงการจัดการปัญหาสิ่งแวดล้อมทางทะเลด้วย ตลอดจนสนับสนุนให้ครูและเด็กๆ ที่โรงเรียนบ้านบางนุ พังงา ก่อตั้งคณะหุ่นที่มีหุ่นหมาน้อยเป็นเอกลักษณ์ด้วย

           กิจกรรม “รวมเหล่าเยาวชนคนรักหุ่น” เป็นเวทีแบ่งปันความภาคภูมิใจที่เด็ก-ครู ช่วยกันคิด ทำ และถ่ายทอดความรักในศิลปะหุ่นไทย พร้อมกับการสานพลังเครือข่ายคณะหุ่น โดยสร้างเสริมประสบการณ์ชีวิตที่มี ประโยชน์ในหลายมิติ และจุดประกายสู่การพัฒนาต่อยอดเพื่อสร้างประโยชน์ให้แก่ชุมชนหรือท้องถิ่น เช่น การสืบสานศิลปวัฒนธรรมประเพณี การท่องเที่ยว ผลิตภัณฑ์พื้นบ้าน/สินค้าโอท็อป ซึ่งเครือข่ายหุ่นเยาวชนที่เข้มแข็งกลุ่มนี้ก็จะช่วยเหลือเกื้อกูลกันเพื่อสร้างความยั่งยืนต่อไป และเตรียมความพร้อมสู่ “เทศกาลหุ่นโลกกรุงเทพฯ 2014” ปลายปีนี้

          ที่มา: หนังสือพิมพ์บ้านเมือง