“บุญบั้งไฟ” งานประเพณีปลอดเหล้าในภาคอีสาน

ที่มา : แฟนเพจเครือข่ายองค์กรงดเหล้าภาคอีสานตอนบน

ภาพประกอบจากแฟนเพจเครือข่ายองค์กรงดเหล้าภาคอีสานตอนบน

“บุญบั้งไฟ” เทศกาลท่องเที่ยววิถีวัฒนธรรมอันทรงคุณค่าของชุมชนอีสาน ปัจจุบันได้พัฒนาเป็นงานบุญประเพณีปลอดเหล้า ปลอดภัย ปลอดการพนัน เป็นงานบุญประเพณีที่มีคุณค่า เมื่อย่างเข้าสู่ฤดูทำนาของทุกปี

พออย่างเข้าสู่ฤดูฝน “บุญบั้งไฟ” เป็นงานประเพณีวัฒนธรรมประจำปีของคนในหมู่บ้าน/ชุมชนอีสาน ที่เมื่อก่อนเคยมีปัญหาด้านความปลอดภัย การทะเลาะวิวาท การสูญเสียชีวิตและทรัพย์สิน แต่ปัจจุบันหลายพื้นที่ คนในชุมชนได้ร่วมกันพัฒนาให้เป็นงานบุญปลอดเหล้า ปลอดภัย ปลอดการพนัน กลายเป็นเทศกาลท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมประจำปีที่มีคุณค่าเพิ่มมากขึ้น

สำนักงานเครือข่ายองค์กรงดเหล้า (สคล.) ภายใต้การสนับสนุนของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ได้จัดเวทีถอดบทเรียนการจัดงานบุญบั้งไฟปลอดเหล้าในพื้นที่ 7 จังหวัดภาคอีสานตอนบน ประกอบด้วย กาฬสินธุ์ มหาสารคาม ร้อยเอ็ด เลย อุดรธานี หนองบัวลำภู และบึงกาฬ เมื่อวันที่ 30 ก.ค. 2562 วัตถุประสงค์เพื่อแลกเปลี่ยนประสบการณ์การจัดงานบุญบั้งไฟปลอดเหล้าในแต่ละพื้นที่ว่าเกิดการเปลี่ยนแปลงที่เป็นคุณประโยชน์ต่อสังคมในด้านต่าง ๆ อย่างไรบ้าง ปัญหาอุปสรรคของการจัดงานเป็นอย่างไร และแนวทางขยายงานบุญบั้งไฟปลอดเหล้าในพื้นที่ภาคอีสานควรจะทำอย่างไร โดยมีผู้ร่วมเวทีเป็นผู้ประสานงานเครือข่ายองค์กรงดเหล้าจังหวัด ผู้นำชุมชน ผู้นำท้องถิ่น (อปท.) ตำรวจ สรรพสามิต บุคลากรสาธารณสุข (รพ.สต.) อสม. และเยาวชน ร่วมแสดงความเห็น จำนวน 70 คน ณ ห้องประชุมเทศบาลตำบลบ้านธาตุ อ.เพ็ญ จ.อุดรธานี โดยมี นายวิษณุ ศรีทะวงษ์ ผู้จัดการด้านแผนงานนโยบายสาธารณะ สคล. และ ดร.นิรุจน์ อุทธา ผอ.ศูนย์แก้ไขปัญหาการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ สำนักงานเครือข่ายองค์กรงดเหล้าภาคอีสานตอนบน ร่วมแลกเปลี่ยนความคิดเห็นครั้งนี้

ดร.นิรุจน์ อุทธา ผอ.ศูนย์แก้ไขปัญหาการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ กล่าวว่า ผลการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันในครั้งนี้โดยรวมพบว่า ระยะเวลากว่า 10 ปีที่ผ่านมา การจัดงานบุญบั้งไฟของคนอีสานมีความรุนแรงมากขึ้นในด้านต่าง ๆ อาทิ เกิดอุบัติเหตุบั้งไฟแตก บั้งไฟตกที่บ้านเรือน บั้งไฟวิ่งชนคนตาย เนื่องจากเพิ่มขนาดและความรุนแรงของบั้งไฟเป็นบั้งไฟแสนบั้งไฟล้านกันมากขึ้น มีธุรกิจการพนันและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เข้ามาเกี่ยวข้อง การจัดงานมีมหกรรมการแสดงสินค้า/ร้านค้า มหรสพหมอลำ ดนตรีและรถแห่ ทำให้เกิดการทะเลาะวิวาท ชกต่อย เมา อุบัติเหตุ ส่งผลให้เกิดการสูญเสียชีวิตและทรัพย์สินมากขึ้นกว่าที่ผ่านมา แต่ในพื้นที่ ๆ จัดงานบุญบั้งไฟปลอดเหล้า ปลอดภัย ปลอดการพนัน สามารถแก้ไขปัญหาดังกล่าวได้อย่างชัดเจน คือ ลดการทะเลาะวิวาท ลดอุบัติเหตุ ลดค่าใช้จ่ายจากการซื้อเหล้า ลดการพนัน เพิ่มความปลอดภัย เพิ่มความงดงามทางวัฒนธรรมให้โดดเด่นขึ้น นอกจากนี้ผลการประเมินในทุกพื้นที่ยังพบว่า ประชาชนมีความพอใจต่อการจัดงานบุญบั้งไฟปลอดเหล้า ปลอดภัย ปลอดการพนันในระดับมากอีกด้วย จึงมั่นใจว่า การจัดงานบุญบั้งไปปลอดเหล้า ปลอดภัย ปลอดการพนัน ในพื้นที่ภาคอีสาน จะสามารถขยายผลและดำเนินการให้เป็นที่ยอมรับของคนอีสานโดยรวม

สำหรับปัญหาอุปสรรคในบางพื้นที่พบว่า เกิดจากการผลักดันจากเครือข่ายธุรกิจแอลกอฮอล์ ธุรกิจการทำบั้งไฟ และการพนัน ซึ่งเกี่ยวกับผลประโยชน์ของผู้เกี่ยวข้องกับการจัดงาน รวมถึงการละเว้นการบังคับใช้กฎหมายของเจ้าหน้าที่ ซึ่งภาคีเครือข่ายฯ จะประสานความร่วมมือกับทุกภาคส่วน ร่วมสะท้อนปัญหา และหาแนวทางร่วมกันดำเนินการแก้ปัญหา ซึ่งคาดว่าจะได้รับความร่วมมือจากทุกภาคส่วนในอนาคต หากสามารถดำเนินการขับเคลื่อนผลักดันให้ งานบุญบั้งไฟภาคอีสาน เป็นงานบุญประเพณีปลอดเหล้า ปลอดภัย ปลอดการพนัน ได้แล้ว “บุญบั้งไฟ” ก็จะถูกพัฒนาเป็นงานบุญประเพณีประจำปี เป็นเทศกาลท่องเที่ยววิถีวัฒนธรรมอันทรงคุณค่าของชุมชนอีสาน เมื่อย่างเข้าสู่ฤดูทำนาของทุกปี เป็นอัตลักษณ์ที่คนอีสานภาคภูมิใจ