ธรรมนูญชุมชน ชุมชนน่าอยู่บ้านตาตา

เรื่องและภาพโดย ขวัญชิต โพธิ์กระสังข์ ทีมอีสานสร้างสุข

ความเป็นชุมชนชนบทแต่ละพื้นที่นั้นมีความเหมือนในความแตกต่างกัน ตามแต่บริบทและ องค์ประกอบของแต่ละพื้นที่นั้นๆ มีวิถีวัฒนธรรม มีภาษา มีขนบธรรมเนียม มีพิธีกรรม นั่นคงเป็นมนต์เสน่ห์ของความเป็นอีสานบ้านเรา

บ้านตาตา หมู่ 11 ต.โพธิ์กระสังข์ อ.ขุนหาญ จ.ศรีสะเกษ เป็นชุมชนชาวกวย ซึ่งเป็นหนึ่งในสี่ของชาติพันธุ์ในจังหวัดศรีสะเกษ เป็นชุนชมที่มีความเข้มแข็งหลายส่วน ทั้งเรื่องวัฒนธรรมภาษาถิ่น วัฒนธรรมการแต่งกายที่มีความเป็นเอกลักษณ์เฉพาะ รวมไปถึงกิจกรรมที่เกี่ยวกับเด็กเยาวชน และในการดำเนินกิจกรรมต่างๆ มีการขับเคลื่อนการทำงานทั้งหมู่บ้าน โดยมีสภาผู้นำชุมชนเป็นแกนหลักในการขับเคลื่อนกิจกรรมต่างๆของชุมชน

“ชุมชนของเรา มีพื้นฐานดีด้านวัฒนธรรม การขับเคลื่อนต่างๆด้านวัฒนธรรมจึงเป็นไปได้ง่าย โดยเฉพาะกิจกรรมประเพณีที่เกี่ยวกับการลดละเลิกแอลกอฮอล์ และในระยะหลังๆ ได้มีการขับเคลื่อนร่วมกับ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพหรือ สสส. ภายใต้โครงการ ชุมชนน่าอยู่บ้านตาตา เพื่อมาหนุนเสริมแนวคิดและวิธีปฏิบัติให้เป็นรูปธรรมและเข้มแข็งขึ้น ซึ่งชุมชนเรามีการขับเคลื่อนไปด้วยการเข้าที่ประชุมที่มีการเชิญผู้นำต่างๆเป็นสมาชิกด้วย เช่น ตัวแทนเยาวชน ตัวแทนกลุ่มสตรี ปราชญ์ชาวบ้าน พระสงฆ์ หัวหน้าคุ้ม และกลุ่มต่างๆ เราเรียกว่า “สภาผู้นำชุมชนบ้านตาตา” ใครมีปัญหาและเรื่องราวอะไรก็เข้าที่ประชุมสภาให้ได้รับรู้และแก้ไขปัญหาร่วมกัน โดยจะมีการประชุมกันเดือนละ 2 ครั้ง ทำให้เรื่องราวต่างๆของชุมชนเราถูกพูดถึงบ่อยผ่านสภาผู้นำชุมชนและร่วมแก้ไปด้วยกัน” นายสมฉลอง โพธิสาร รองประธานสภาผู้นำชุมชนบ้านตาตา เล่าให้ฟังถึงที่มาของสภาผู้นำชุมชนบ้านตาตา และในการขับเคลื่อนหลักๆ ในการแก้ไขปัญหาต่างๆเหล่านั้น บ้านตาตาก็มีการกำหนดวางกฎกติกาชุมชนขึ้นเป็นเบื้องต้น เพื่อกำกับ บังคับใช้และวางระเบียบร่วมกันด้วย

“หลักๆ ของการพูดคุยร่วมกันในวงสภาผู้นำชุมชนนั้น คือการพูดคุยสุขทุกข์ร่วมกัน และการทำงานของแต่ละรอบเดือน รวมถึงมีการกติกาชุมชนร่วมกัน นั่นคือ ธรรมนูญชุมชน ของเราด้วย” นายธีรพล แก้วลอย สมาชิกสภาผู้นำชุมชนบ้านตาตา บอกเล่าถึงที่มาของธรรมนูญชุมชน

อีกสิ่งหนึ่งที่บ้านตาตาทำอยู่นั่นก็คือ การเก็บข้อมูลพื้นฐานชุมชนรวมถึงข้อมูลเกี่ยวกับแอลกอฮอล์ ที่เป็นการซื้อ-ขาย ผลกระทบจากการดื่มแอลกอฮอล์เป็นรายหลังคาเรือน โดยสภาผู้นำชุมชนได้นำมารวบรวมข้อมูลและคืนข้อมูลสู่ชุมชนทำให้ได้เห็นข้อมูลที่เป็นจริงในทุกๆ มิติ เพื่อเป็นประโยชน์ในการขับเคลื่อนกิจกรรมภายในของชุมชนด้วย โดยกำหนดจัดขึ้นเมื่อวันที่ 25 ธันวาคม 2560 ที่ผ่านมา โดยได้เชิญผู้นำชุมชนทั้ง 14 หมู่บ้านเข้าร่วม และมีพิธีเปิดโดยปลัดอาวุโสอำเภอขุนหาญ (ในนามตัวแทนนายอำเภอขุนหาญ) มีกิจกรรมหลักๆ ได้แก่

1. กิจกรรมคืนข้อมูลชุมชน

2. กิจกรรมการกำหนดธรรมนูญชุมชน

3 กิจกรรมการให้ความรู้เกี่ยวกับสุขภาพและโทษอันมาจากแอลกอฮอล์ โดยได้มีการเชิญวิทยากรภายนอกมาให้ความรู้ ได้แก่  ผอ.โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลโพธิ์กระสังข์ ให้ความรู้ด้านสุขภาพที่ดีรวมถึงข้อมูลผลกระทบจากการดื่มแอลกอฮอล์ในระดับตำบลโพธิ์กระสังข์  ตำรวจจากสถานีตำรวจภูธรตำบลกันทรอม ให้ความรู้ด้านโทษและการกำหนดโทษสำหรับผู้ดื่มแอลกอฮอล์รวมถึงการทะเลาะวิวาทต่างๆ และเจ้าหน้าที่ จากเทศบาลตำบลโพธิ์กระสังข์ ให้ความรู้ด้านการพึ่งตนเอง กับเศรษฐกิจพอเพียง

นี่คงเป็นส่วนหนึ่งเล็กๆ ที่ชุมชนบ้านตาตาได้ขับเคลื่อนกัน โดยใช้กลไกการทำงานผ่านสภาผู้นำชุมชนในการกำหนดกิจกรรมและวางแบบแผนร่วมกัน เพื่อเป็นการพัฒนาชุมชนแบบองค์รวมอย่างเป็นรูปแบบขึ้น โดยอยู่ภายใต้กรอบแห่ง ธรรมนูญชุมชน ให้กลายเป็น ชุมชนน่าอยู่บ้านตาตา