‘ดงอินตา’ชุมชนไร้ขยะป้องแหล่งต้นน้ำ
"ขยะ" เป็นปัญหาอย่างหนึ่งที่ทุกชุมชนต้องประสบหากไม่มีการกำจัดขยะมูลฝอยให้ถูกต้องและเหมาะสม อาจจะก่อให้เกิดปัญหาสภาพแวดล้อมและมีผลกระทบต่อสุขอนามัยของคนในพื้นที่ดังนั้น การจัดสภาพแวดล้อมในชุมชนจึงเป็นเรื่องสำคัญ
แฟ้มภาพ
เวทีสานพลังประชารัฐ สร้างเศรษฐกิจฐานรากเสริมสุขภาวะในทุกมิติ เครือข่ายร่วมสร้างชุมชนท้องถิ่นน่าอยู่ภาคเหนือตอนบน(ล้านนา) โดยสำนักกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)จัดขึ้นเพื่อเป็นเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ชุมชนต้นแบบในการจัดการประเด็นสุขภาวะต่างๆ ซึ่งบ้านดงอินตาต.บ้านเหล่า อ.แม่ใจ จ.พะเยา เป็นหนึ่งในต้นแบบการจัดการด้านขยะ โดยก่อนหน้านั้นบ้านดงอินตาได้เป็นเหมือนชุมชนอื่นๆ ที่ประสบปัญหาขยะที่เกิดจากคนในชุมชนทิ้งไม่เป็นที่ แต่ในปัจจุบันเป็นชุมชนที่ประสบผลสำเร็จในการจัดการขยะ จนได้รับรางวัลชนะเลิศชุมชนปลอดขยะระดับประเทศประจำปี 2556 ประเภทชุมชนขนาดกลาง
นางภัทรกุล ไฝเครือ ผู้อำนวยการสาธารณสุขและสิ่งแวดล้อม ต.บ้านเหล่า อ.แม่ใจ จ.พะเยา ได้เล่าถึงที่มาของการเริ่มต้นการทำงานด้านขยะในชุมชนว่าบ้านดงอินตามี 170 หลังคาเรือน ประชากร815 คน เกือบทั้งหมดประกอบอาชีพเกษตรกรรมโดยก่อนหน้านี้มีปัญหาเรื่องจัดการขยะซึ่งขยะส่วนใหญ่เกิดจากพฤติกรรมของคนในครัวเรือนในขณะที่สภาพพื้นที่เป็นชุมชนอยู่ใกล้กับแหล่งต้นน้ำคือ อ่างเก็บน้ำแม่ปืมและหนองเล็งทราย ซึ่งเป็นแหล่งน้ำที่สำคัญของชาว อ.แม่ใจ และยังเป็นต้นน้ำของแม่น้ำอิงที่ไหลไปรวมกันที่กว๊านพะเยา จึงเล็งเห็นว่าหากไม่รีบจัดการขยะอาจส่งผลกระทบไปถึงมลภาวะและแหล่งน้ำได้
โดยการจัดการชุมชนในเบื้องต้นเป็นการทำประชาคมหมู่บ้าน ซึ่งถือเป็นเวทีที่ทุกภาคส่วนไม่ว่าจะเป็นคณะผู้บริหาร เจ้าหน้าที่ กำนัน ผู้ใหญ่บ้านครู อาสาสมัคร โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลสถานศึกษา มาร่วมพูดคุยเพื่อสร้างความรู้ ความเข้าใจนำมาซึ่งแนวทางที่จะทำร่วมกันโดยชุมชนได้มุ่งใช้หลัก 3Rs คือ 1.Reduce การลดปริมาณขยะงานกีฬาประจำปี-งานบุญ ได้มีการงดใช้กล่องโฟมถุงพลาสติกด้วยการรณรงค์ให้ชาวบ้านใช้ตะกร้า ถุงผ้าหรือ ปิ่นโตโดยครั้งแรกเทศบาลสร้างแรงจูงใจด้วยการมอบไข่ไก่ให้สำหรับร้านขายอาหารเช่นร้านก๋วยเตี๋ยว หากนำปิ่นโตหรือกล่องข้าวมาจะลดราคา 2 บาท หรือแถมลูกชิ้น1 ลูกเป็นต้น 2.Reuse การใช้ซ้ำ เช่น ทำคอกรอบต้นไม้เพื่อใส่เศษใบไม้กิ่งไม้ แล้วนำมาทำปุ๋ยน้ำชีวภาพ ปุ๋ยเม็ด ทำก๊าซชีวภาพจากมูลสัตว์ 3.Recycle การนำกลับมาใช้ใหม่มีการจัดเจ้าหน้าที่อบรมเรื่องการคัดแยกขยะเพื่อนำไปส่งขายให้เอกชนที่มารับซื้อต่อถือเป็นการเพิ่มรายได้และสร้างความตื่นตัวให้กับแม่บ้าน
นอกจากนี้ ชุมชนยังมีข้อตกลงร่วมกันออกมาเป็นมาตรการ 6 ข้อ คือ 1.งดใช้ถุงพลาสติกกล่องโฟม ในงานกิจกรรมต่างๆในหมู่บ้านโดยเทศบาลตำบลบ้านเหล่า ขณะนี้ได้ประกาศเป็นองค์กรปลอดโฟม 2.งดขนมกรุบกรอบในศูนย์เด็กเล็ก เพราะเป็นการสร้างขยะและสาเหตุเกิดโรคต่างๆ 3.ทุกครัวเรือนต้องคัดแยกขยะ 4.ทุกครัวเรือนต้องร่วมกิจกรรมบ้านสวยเมืองงามบ้านเหล่า ซึ่งจะมีการพัฒนาสิ่งแวดล้อมภายในชุมชนอย่างน้อยเดือนละ 1 ครั้ง 5.ห้ามเผาขยะในหมู่บ้าน 6.ห้ามทิ้งขยะในที่สาธารณะ หากฝ่าฝืนมีการปรับ 500-2,000 บาท
"อีกวิธีการหนึ่งที่นำมาใช้ คือ การสร้างกระแสภายในชุมชนเพื่อให้เกิดการรับรู้ตื่นตัวและร่วมมือกันด้วยการจัดผ้าป่าขยะ, ธนาคารขยะ มีการรับซื้อ-ขายภายในชุมชนและโรงเรียน, มีจุดรับชิงโชคขยะสิ้นปีจะมีการจับฉลากรับของรางวัลและขยะที่รับมาจะนำมาตกแต่งเสื้อผ้าในงานกีฬาประจำท้องถิ่น ซึ่งสร้างสีสันบรรยากาศภายในงานเป็นอย่างมากและยังเป็นการสร้างความสามัคคีรวมถึงเป็นการประหยัดงบประมาณอีกด้วย" นางภัทรกุลกล่าว
"หมู่บ้านดงอินตา" การจัดการขยะจะสำเร็จไม่ได้หากสมาชิกในชุมชนไม่ร่วมแรงร่วมใจกันมีจิตสำนึกที่ดีในการเป็นพื้นที่ต้นน้ำที่อาจส่งผลกระทบไปถึงคนปลายน้ำได้ เป็นตัวอย่างให้เห็นว่าความเข้มแข็งของชุมชนเป็นจุดเริ่มต้นที่ดีของการพัฒนาและเปลี่ยนแปลงสิ่งต่างๆ
ที่มา: หนังสือพิมพ์บ้านเมือง