เรื่องโดย ฐิติพร โยทาพันธ์ Team Content   www.thaihealth.or.th

ข้อมูลจาก งานแถลงข่าวเปิดศูนย์พัฒนาองค์ความรู้ด้านกิจกรรมทางกายประเทศไทย (Thailand Physical Activity Knowledge Development Center : TPAK ) และการเสวนาออนไลน์ในหัวข้อ “ความสำคัญของกิจกรรมทางกายกับคนไทย บนชีวิตวิถีใหม่” หนังสือคู่มือกิจกรรมทางกายประจำบ้าน

ภาพโดย ชยวี ลิ้มถาวรรักษ์ Team Content www.thaihealth.or.th  และแฟ้มภาพ

"แค่ขยับ…ชีวิตก็ดี…จริงหรือ” องค์กรอนามัยโลก แนะนำว่า เพียงแค่เรามีกิจกรรมทางกาย เคลื่อนไหวร่างกายแม้เพียงเล็กน้อยเป็นประจำ ก็เป็นตัวช่วยสร้างภูมิคุ้มกันโรคให้กับร่างกายได้เป็นอย่างดี

ช่วงการระบาดของโควิด-19 ส่งผลให้การมีกิจกรรมทางกายที่เพียงพอของคนไทยในภาพรวมลดลงจากปีก่อนๆ อยู่ที่ร้อยละ 55.5 เป็นอัตราที่อยู่ในระดับต่ำที่สุดนับตั้งแต่มีการสำรวจเมื่อปี 2555 เป็นต้นมา จากสถานการณ์ที่เกิดขึ้นนี้อาจเป็นผลมาจากหลายปัจจัย ไม่ว่าจะเป็นการปฏิบัติตนตามมาตรการ “อยู่บ้าน หยุดเชื้อ เพื่อชาติ” เพื่อควบคุมการแพร่ระบาดของโควิด-19 และการดำเนินชีวิตประจำวันที่ต้องเปลี่ยนแปลงไป การงดใช้พื้นที่สาธารณะหรือพื้นที่ออกกำลังกายสาธารณะชั่วคราว รวมถึงปัจจัยด้านความเครียด กังวลใจ สุขภาพจิตที่มีต่อสถานการณ์การแพร่ระบาดโควิด-19 ทั้งหมดนี้ส่งผลให้การมีกิจกรรมทางกายของคนไทยลดน้อยลงอย่างต่อเนื่อง และเกิดพฤติกรรมเนือยนิ่งเพิ่มมากขึ้น

“กิจกรรมทางกาย” หรือ Physical Activity คือ การเคลื่อนไหวร่างกายในอิริยาบถต่าง ๆ ทำให้เกิดการใช้พลังงานจากกล้ามเนื้อโครงร่าง หรือกล้ามเนื้อมัดใหญ่ ช่วยให้ร่างกายมีการเผาผลาญพลังงาน หากเรามีกิจกรรมทางกายอย่างเพียงพอและสม่ำเสมอ จะส่งผลให้มีสมรรถภาพร่างกายที่ดี กล้ามเนื้อและกระดูกแข็งแรง ข้อต่อส่วนต่าง ๆ ทำงานได้ดี ลดความเสี่ยงในการเกิดโรคในกลุ่ม NCDs นอกจากประโยชน์ทางตรงในด้านสุขภาพแล้ว กิจกรรมทางกายยังช่วยกระตุ้นพัฒนาการ กระบวนการเรียนรู้ในกลุ่มเด็กให้เหมาะสมตามช่วงวัยอีกด้วย

ดร.ไพโรจน์ เสาน่วม ผู้ช่วยผู้จัดการกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) และรักษาการผู้อำนวยการสำนักการสร้างเสริมวิถีชีวิตสุขภาวะ กล่าวถึงความสำคัญของกิจกรรมทางกาย ในงานเปิดตัว “ศูนย์พัฒนาองค์ความรู้ด้านกิจกรรมทางกายประเทศไทย (TPAK) สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล ว่า การมีกิจกรรมทางกายที่เพียงพอเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยเสริมสร้างให้ร่างกายแข็งแรง ซึ่งเป็นสิ่งที่ สสส. มุ่งเน้นให้คนไทยมีสุขภาพที่ดี

“ การรณรงค์ให้มีกิจกรรมทางกายเป็นสิ่งที่เราให้ความสำคัญเป็นพิเศษ ก่อนที่จะมีการแพร่ระบาดของโควิด-19 คนไทยมีกิจกรรมทางกายที่ค่อยๆเพิ่มมากขึ้น เห็นได้จากการมีงานวิ่งเยอะขึ้น คนออกมาวิ่งตามสวนสาธารณะ และให้ความสำคัญกับการออกกำลังกาย แต่ ในช่วงที่โควิด-19 ระบาดในประเทศไทย ทำให้การมีกิจกรรมทางกายลดลงมาอยู่ที่ร้อยละ 55 ซึ่งถือว่าต่ำมาก สิ่งนี้เป็นโจทย์ใหญ่ที่สำคัญที่ สสส. และภาคีเครือข่ายที่เกี่ยวข้องร่วมรณรงค์ ส่งเสริมและกระตุ้นให้การมีกิจกรรมทางกายของคนไทยให้กลับมาเหมือนเดิม รากฐานที่สำคัญคือ ข้อมูลวิชาการ งานวิจัย และพัฒนาชุดความรู้ สิ่งนี้จะช่วยหนุนเสริมให้เกิดกิจกรรมทางกายเพิ่มมากขึ้น” ดร.ไพโรจน์ กล่าว

ดร.ณรงค์ เทียมเมฆ ผู้ทรงคุณวุฒิ สสส. กล่าวว่า ตลอดระยะเวลาในช่วง 8 ปีที่ผ่านมา เราเน้นให้มี “กิจกรรมทางกาย” หรือ Physical Activity มากขึ้นมาโดยตลอด มีการปรับเปลี่ยนและพัฒนาองค์ความรู้ขึ้นมามากมาย ที่ผ่านมาเราทำได้เป็นอย่างดีและมีประสิทธิภาพ จะเห็นได้จากตัวเลขในปลายปี 2562 คนไทยมีตัวเลขการทำกิจกรรมทางกายเพิ่มมากขึ้นร้อยละ 74.6 ตามรายงานผลการศึกษาของ TPAK แต่หลังจากที่มีสถานการณ์โควิด-19 ก็ทำให้กิจกรรมทางกายลดต่ำลง สำหรับผมกิจกรรมทางกายสามารถเกิดขึ้นได้ตลอดเวลาและเป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยให้ร่างกายแข็งแรง มีสุขภาพที่ดี” ดร.ณรงค์ กล่าว

ผศ.ดร.ปิยวัฒน์ เกตุวงศา หัวหน้า TPAK สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล กล่าวว่า ในช่วงที่มีการแพร่ระบาดโควิด-19 ส่งผลให้คนไทยมีพฤติกรรมเนือยนิ่งต่อวันสูงถึง 14 ชั่วโมง ซึ่งอาจเป็นผลมาจากที่ต้องกักตัวอยู่บ้าน รูปแบบการใช้ชีวิตที่เปลี่ยนไป มีการเคลื่อนไหวร่างกายน้อยลง และมีแนวโน้มสูงขึ้นอย่างน่าเป็นห่วง

“สิ่งที่ต้องเร่งฟื้นฟูคือการรณรงค์ พัฒนาองค์ความรู้ และสื่อสารเพื่อสร้างการรับรู้ ความหมายที่ถูกต้องและประโยชน์ของกิจกรรมทางกายในหลากหลายมิติ เพื่อลดพฤติกรรมเนือยนิ่ง เพิ่มกิจกรรมทางกายมากขึ้น  TPAK ได้พัฒนาระบบและติดตามพฤติกรรมด้านกิจกรรมทางกายของประชากรไทย พัฒนาองค์ความรู้เพื่อให้เกิดความพร้อมในการขับเคลื่อนงานส่งเสริมกิจกรรมทางกายให้ได้ตามเป้าหมายทั้งในระดับชาติและระดับโลก” ผศ.ดร.ปิยวัฒน์ กล่าว

กิจกรรมทางกาย เริ่มต้นง่ายๆ ทำได้ที่บ้าน

เปลี่ยนจากทำความสะอาดบ้านด้วยเครื่องดูดฝุ่น หรือจ้างทำความสะอาด มาเป็น กวาดบ้าน ถูบ้าน เช็ดกระจกด้วยตนเอง

เปลี่ยนจากการซักผ้าด้วยเครื่องซักผ้า  มาเป็น  ซักผ้าด้วยมือ

เปลี่ยนจากใช้บริการร้านคาร์แคร์ล้างรถ  มาเป็น  ล้างรถ เช็ดรถด้วยตนเอง

เปลี่ยนจากการจ้างทำสวน ใช้เครื่องตัดหญ้า  มาเป็น  ตัดหญ้าด้วยกรรไกรตัดหญ้า ตัดแต่งต้นไม้ รดน้ำพรวนดิน

เปลี่ยนจากขับขี่รถยนต์ รถมอเตอร์ไซค์ไปซื้อของ หรือร้านค้าใกล้บ้าน   มาเป็น  ใช้การเดิน หรือปั่นจักรยานแทน

“กิจกรรมทางกาย” เริ่มต้นวันนี้ ชีวิตดี เริ่มที่เรา การลดพฤติกรรมเนือยนิ่ง ส่งเสริมให้มีกิจกรรมทางกายเพิ่มมากขึ้น เป็นโจทย์สำคัญที่ สสส. และภาคีเครือข่ายที่เกี่ยวข้องร่วมกันส่งเสริมและสนับสนุน พัฒนาองค์ความรู้เพื่อสื่อสารและสร้างการรับรู้ความหมายที่ถูกต้องและประโยชน์ของการมีกิจกรรมทางกายมาอย่างต่อเนื่อง เพื่อเป็นรากฐานสำคัญให้คนไทยมีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรงบนชีวิติวิถีใหม่