คุยกับผู้จัดการ สสส. (เดือนมกราคม 2566)

                   “ชีวิตเหมือนกับการขี่จักรยาน เพื่อจะทรงตัวอยู่ได้ คุณต้องเคลื่อนต่อเนื่องไปข้างหน้า”

                   อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ไม่ได้พูดถึงแค่กฎฟิสิกส์ แต่ชี้ถึงความเป็นจริงของชีวิตในโลกที่เคลื่อนไหวตลอดเวลา

                   ยิ่งในโลกปัจจุบัน ที่สังคมและเทคโนโลยีพุ่งทะยานนำโลกให้เสมือนหมุนเร็วมากขึ้นทุกที ขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ที่ผลักดันให้คนเราต้องปรับตัวให้เคลื่อนตามให้ทัน อย่างน้อยต้องพอให้ชีวิตไม่เสียสมดุลจนจักรยานชีวิตของเราล้มคว่ำลง

                   การสร้างเสริมสุขภาพก็เช่นกัน แต่ละทศวรรษ แต่ละปีที่เคลื่อนไปนำโอกาสและความท้าทายใหม่ ๆ เข้ามาเสมอ สสส. ก็ย่อมต้องทบทวนโจทย์และคำตอบใหม่ ๆ ของสุขภาวะและทุกขภาวะที่คนไทยต้องเผชิญมากขึ้นในปีใหม่ที่มาถึง

                   นับเป็นปีที่ 4 แล้วที่ สสส. จัดทำ ThaiHealth Watch 2023 รายงานการจับตาทิศทางสุขภาพคนไทย ปี 2566 : สังคมปรับ ชีวิตเปลี่ยน ที่ สสส. ร่วมกับ Wisesight และภาคีเครือข่าย ได้รวบรวมสถานการณ์ที่เกี่ยวกับปัญหาสุขภาวะ สิ่งที่สังคมจับตาและติดตามอยู่ในกระแสความสนใจในโลกออนไลน์พร้อมทั้งให้ข้อเสนอแนะ เพื่อกระตุ้นให้สังคมได้ร่วมกันมองทิศทางสุขภาพแนวโน้มที่จะเกิดขึ้น เพื่อปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต ลดปัจจัยเสี่ยงทางสุขภาพ และหาทางรับมืออย่างถูกต้องและเข้าใจ

                   7 ประเด็นสำคัญ ที่ถูกหยิบยกขึ้นมาคือ ปัญหาลองโควิด, ปัญหาวัยทำงานหมดไฟ, การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่คุกคามมนุษย์, สังคมสูงวัยสมบูรณ์แบบพร้อมแค่ไหน, ปลดล็อกความเข้าใจในเรื่องกัญชา, ความเข้าใจที่คลาดเคลื่อน ภัยจากบุหรี่ไฟฟ้า และดิจิทัลที่มีบทบาทในการสร้างเสริมสุขภาพคนไทย โดยทั้ง 7 ประเด็นนี้ เชื่อมโยงกับทุกมิติ ทั้ง กาย ใจ ปัญญา สังคม ซึ่งจำเป็นต้องสานพลังหน่วยงานที่เกี่ยวข้องร่วมกันรับมือ และเปลี่ยนแปลงไปพร้อมกัน

                   ThaiHealth Watch 2023 ได้ชี้ให้เห็นถึงสถานการณ์ของปัญหาในแง่มุมต่าง ๆ เพื่อให้เข้าใจว่ากำลังเกิดอะไรขึ้น ต้นตอของปัญหามาจากอะไร เช่น เรื่องความเข้าใจผิดว่า บุหรี่ไฟฟ้าปลอดภัย หรือความเข้าใจผิดที่เกิดขึ้น หลังจากการปลดล็อกกัญชา นอกจากนี้ยังชี้ให้เห็นถึงความเปลี่ยนแปลงของสังคมที่กำลังค่อย ๆ เกิดขึ้น เช่น ปัญหาที่เกิดขึ้นของคนในวัยทำงานยุคปัจจุบันความเปลี่ยนแปลงรอบทิศเมื่อสังคมไทยเข้าสู่สังคมสูงวัยสมบูรณ์ ไม่ใช่แค่ผู้สูงอายุเท่านั้นที่ได้รับผลกระทบ หรือกระแสของยุคดิจิทัลที่เข้ามามีบทบาทในการนำพาสังคมไปสู่ยุคใหม่ในวิถีต่างๆ

                   อย่างไรก็ตาม แม้ว่าเราจะต้องเตรียมตัวให้พร้อมสำหรับการงานสร้างเสริมสุขภาพ และเคลื่อนตัวต่อเนื่องไปข้างหน้า ในทำนองเดียวกับการขี่จักรยานแต่การเตรียมจิตใจ อาจจะเป็นอีกเรื่องหนึ่ง

                   ดังที่ พระไพศาล วิสาโล แห่งวัดป่าสุคะโต อดีตกรรมการกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพได้ชี้แนะไว้ในวาระวันขึ้นปีใหม่และทุก ๆ วันใหม่ของชีวิต

                   “วันนี้คือวันดีของชีวิต”

                   ชีวิตของคนเราเปรียบเหมือนเส้นทางที่ทอดยาวเป็นธรรมดาที่เราทุกคนย่อมปรารถนาให้ทางเส้นนี้ราบเรียบไปตลอด แต่ในความเป็นจริงเส้นทางชีวิตของใครก็ตามย่อมมีบางช่วงที่ขรุขระ เป็นหลุมเป็นบ่อ อีกทั้งคดเคี้ยว ไม่สม่ำเสมอ แต่นั่นก็ไม่ได้หมายความว่าทางเส้นนี้จะไม่น่าเดิน หรือไม่น่าอภิรมย์เสมอไป

                   ในชีวิตของคนเราบางวันก็ผ่านไปอย่างราบรื่น แต่บางวันก็มีปัญหาต่าง ๆ รุมเร้า เพราะเราไม่สามารถควบคุมบงการให้มีแต่สิ่ง ๆ ดีเกิดขึ้นกับเรา เหตุการณ์ที่ย่ำแย่เลวร้ายบางครั้งก็เป็นสิ่งหลีกเลี่ยงไม่ได้ แม้กระนั้นก็ไม่ได้หมายความว่าเมื่อมันเกิดขึ้นแล้ว จิตใจเราจะต้องตกต่ำย่ำแย่จนเสียศูนย์เสมอไป สิ่งเลวร้ายนั้นในที่สุดก็ต้องมีวันสิ้นสุด แต่ขณะที่มันยังไม่ผ่านไป เราก็สามารถอยู่กับมันได้ด้วยใจที่ไม่ทุกข์

                   วันแต่ละวันไม่เคยซ้ำเดิม ราบรื่นบ้าง ขลุกขลักบ้าง แต่เราสามารถทำให้แต่ละวันเป็นวันที่มีคุณค่า มีความหมาย และยังความสดชื่นเบิกบานให้แก่เราได้ ไม่ใช่เพราะมีสิ่งดี ๆ เกิดขึ้นกับเราทุกวัน แต่เป็นเพราะเรารู้จักวางใจ รวมทั้งทำสิ่งที่มีคุณค่าทั้งต่อตนเองและผู้อื่น เราไม่อาจเลือกเหตุการณ์ที่ผ่านเข้ามาในชีวิตของเรา แต่เราเลือกได้ว่าจะมองเหตุการณ์เหล่านั้นอย่างไร รวมทั้งเลือกได้ว่าจะทำอย่างไรกับชีวิตของเรา ทั้งสองประการเป็นสิ่งสำคัญที่สุดที่จะทำให้วันนี้เป็นวันดีของชีวิต

                   หวังให้ทุกวันของปีนี้เป็นวันที่ดีในการสร้างสุขภาวะของทุกคนครับ