การงานธารธรรม…เมตตาธรรมค้ำจุนโลก

 

 

          “ใจถึงใจ เหมือนใจเราที่ให้กับคนไข้ เป็นไปดังที่พระพุทธเจ้าสอนว่า เมตตาธรรมค้ำจุนโลก  เพราะถ้าคุณมีเมตตาจริงๆ ต่อให้เสือจะฆ่าคุณ เสือยังไม่กัดเลย เราก็พยายามทดสอบว่า ถ้ามีเมตตาตลอดกับคนไข้ เขาจะต้องไม่หลุด จะต้องจดจำเราดีตลอด”

 

          บุญธรรม สุขจั่น พยาบาลแผนกศัลยกรรมชาย โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ เผยพลังศรัทธาที่ทำให้รักษาคนไข้ด้วยหัวใจของความเป็นมนุษย์ ที่อุดมด้วยความเมตตามานานกว่า 3 ทศวรรษ

 

          พลางขยายความว่า ความเมตตาที่บุคลากรทางการแพทย์มีต่อคนไข้นั้นมีคุณค่ามหาศาล แค่สัมผัสก็แผ่พลังความเมตตาสู่คนไข้ได้แล้ว เหมือนที่เธอเองก็เคยประทับใจครั้งยังเป็นคนไข้ผ่าตัดมดลูกเมื่อปี 2534 เพราะขณะปวดแผลผ่าตัดมากมายนั้น ก็ได้ฟังคำพูดอันอบอุ่นจากอาจารย์หมอที่มาเยี่ยมพูดว่า ถ้าผมแบ่งความเจ็บได้ จะแบ่งมาเลย

 

          “คำนี้ทำให้เรารู้สึกดีมากเลยตอนนั้น และเราก็ไม่เคยนำคำนี้ไปใช้กับคนไข้คนไหนเลย กระทั่งมีเคสวัยรุ่นอายุ 17 ปี ประสบอุบัติเหตุ พอทำการรักษาใส่เครื่องมือและสายต่างๆ ก็ร้องครวญครางตลอดเวลา เราจึงจับมือเขาแล้วบอก หนุ่ม…ถ้าป้าแบ่งความเจ็บปวดได้นะ ป้าจะแบ่งมาเลย หลังจากนั้นเขาก็ไม่ร้องอีกเลย ทั้งๆ ก่อนหน้านั้นต้องเอาสายและเครื่องมือออกตั้ง 3 – 4 ครั้ง และหลังจากเขาหายดีแล้วก็มาบอกว่า วันนั้นที่ป้าพูดคำคำนั้น ชื่นใจมากๆ เลย”

 

          ทว่าใช่คำพูดสวยหรูดูดีจะคลี่คลายวิกฤติของคนไข้ได้แม้นเพียงเล็กน้อย หากไร้เสียซึ่งความเมตตาจากจิตใจดีงามของผู้พูดอย่างแท้จริง

 

          “การเป็นพยาบาลที่ดี วจีกรรมถ้าทำดีได้ 4 คะแนน ทำไม่ดีก็ 4 คะแนน เป็นกุศลกรรมบถ 10 หรืออกุศลกรรมบถ 10 คือ กายกรรม 3 วจีกรรม 4 มโนกรรม 3 เพราะในอาชีพพยาบาลคำพูดนั้นสำคัญ แค่คำพูดดีๆ ความทุกข์ทรมานของคนไข้ก็หายไปครึ่งหนึ่งแล้ว”

 

          ธรรมจริยา หรือกุศลกรรมบถ 10 อันเป็นทางทำความดีที่ผู้คนทั่วไปใช้ดำเนินชีวิตเช่นนี้ต้องมีกุศลฉันทะและธรรมฉันทะ “รักดีใฝ่ดี รักธรรมใฝ่ธรรม” เป็นสำคัญยิ่ง เป็นการปฏิบัติทั้งทางกายกรรม วจีกรรม  และมโนกรรมดีงามกับคนไข้ได้โดยอัตโนมัติ ยิ่งต้องผ่านการฝึกฝนตนเองอย่างหนัก ดังบุญธรรม นอกจากจะไปปฏิบัติธรรมที่สวนโมกข์แล้ว นับแต่เรียนจบยังมุ่งมั่นทำตามคำขอของพ่อที่อยากเห็นลูกสาวเป็นพยาบาลที่ไม่ดุคนไข้มาโดยตลอด

 

          “เราพยายามเป็นพยาบาลที่ดี ทำตัวเล็กๆ ยึดมั่นคำสอนของพ่อ กลับไปทบทวนว่าวันนี้ได้สร้างความทุกข์ยากให้คนไข้บ้างไหม ก็ยืนหยัดหลักการนี้มาเรื่อยๆ เมื่อจบมาปีกว่าๆ ก็มีรุ่นน้องพยาบาลที่เป็นเพื่อนร่วมห้องนินทาบ่อยๆ โดยเรียกเราว่าแม่คนเอนเตอร์เทน เพราะเวลาคนไข้มาโรงพยาบาลไม่ค่อยมีความสุข เราก็จะเข้าไปคุยจ๊ะจ๋า ไปเรียกผู้ป่วยว่าที่รัก บางทีคนไข้ก็งง หน้าตาเหลอหลา แต่เราก็ทำเพราะรักเขาจริงๆ รวมทั้งเรายังเรียกหมอว่าที่รักด้วยเลย”

 

          บุญธรรมยิ้มงดงามยาม เอ่ยเรื่องราวหนหลังที่ช่วยให้บรรยากาศการทำงานผ่อนคลายไม่เครียดขึ้น   ทั้งจากอาการเจ็บป่วยและการรักษาที่ต้องเร่งรีบแข่งขันกับเวลา

 

          “การได้มาทำงานกับคนเจ็บป่วยที่มีความทุกข์มากๆ นั้น ถือเป็นบททดสอบในการพัฒนาจิตของเราเยอะมาก ก็ขอบคุณงานพยาบาล เพราะทำให้เราเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ขึ้น อย่างที่เขาบอกว่ามนุษย์คือผู้มีจิตใจสูง การทำงานนี้ถ้าจิตใจไม่สูงพอก็ยากมาก กลับจะยิ่งฉุดลงต่ำลงไป งานพยาบาลสามารถพัฒนาเรา ยิ่งเจอโจทย์ยากมากขึ้นเรื่อยๆ ก็ยิ่งทำให้เราได้พัฒนาจิต”

 

          บุญธรรมย้ำคุณประโยชน์ของอาชีพพยาบาลที่ทุ่มเททำมากว่า 35 ปี ที่ไม่เพียงจิตจะพัฒนาจากการเยียวยาช่วยเหลือคนไข้เท่านั้น ทว่ายังเติบโตเข้มแข็งขึ้นมากจากการทำงานร่วมกับคนมากมายที่นำเรื่องราวหลากหลายภายใต้มวลอากาศหนักหน่วงของความทุกข์ทรมานมาเยือน แม้นบางคราวปัญหาจะบานปลายจากเรื่องเล็กน้อยเสียเหลือเกิน

 

          “ผ่านวิกฤติต่างๆ มาได้ก็เพราะอยู่ในครอบครัวที่พ่อแม่ปฏิบัติธรรม ตั้งแต่เด็กเราจะรู้จักอภัย มีเมตตา ให้ความรัก เวลาเกิดเรื่องขึ้นเขาจะสอนให้มองว่าเราต้องมีส่วนผิดด้วย พอโตขึ้นมาก็ได้อ่านข้อเขียนของอาจารย์นิลวรรณ ปิ่นทอง ในสตรีสาร ที่บอกว่าเวลาเกิดเรื่องต้องตั้งสติก่อน แล้วตัวเราต้องมีส่วนผิดด้วย แต่จะผิดมากหรือน้อยไม่รู้ แต่ต้องมีเพราะไม่อย่างนั้นเหตุการณ์จะไม่มาพัวพันกับเรา และที่สำคัญเราเชื่อมั่นศรัทธาในความดี จะคิดจะทำจะพูดอะไรถ้าไม่ใช่สิ่งที่ดีไปเบียดเบียนคนอื่นหรือแม้กระทั่งตัวเอง ก็จะละทิ้งไปให้เร็วที่สุด”

 

          พยาบาลผู้มีหัวใจของความเป็นมนุษย์เผย ก่อนเอ่ยหนักแน่นว่า ต้องมีสติตั้งใจฟังยามเกิดความขัดแย้ง ยอมรับผิด แล้วแก้ไขไม่ให้เกิดความผิดพลาดซ้ำเดิมขึ้นอีก อีกทั้งยังต้องรู้จักชม ให้กำลังใจ ดังพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ที่ว่า ถ้าคนมีความดีร้อยละ 80 ขณะที่มีความไม่ดีแค่ร้อยละ 20 แต่ถ้านำความไม่ดีของเขามาบ่นว่าทุกๆ วัน ความดีที่มีถึงร้อยละ 80 ก็จะลดลงเรื่อยๆ ต่างจากหากชื่นชม แม้เขาจะมีความดีแค่ร้อยละ 20 ก็จะเพิ่มพูนขึ้นเรื่อยๆ เอง

 

          แนวทางสร้างเสริมกำลังใจมากกว่าหาข้อผิดพลาดในกันและกันนี้ บุญธรรมนำมาถ่ายทอดสู่เพื่อนร่วมงานผ่านการไกล่เกลี่ยสัมพันธภาพที่กำลังร้าวฉานระหว่างเพื่อนร่วมงานด้วยกัน และระหว่างคนไข้กับโรงพยาบาลหลายกรณี ดังที่เข้าไปพูดคุยกับเจ้าหน้าที่ที่เมาเหล้าแล้วขึ้นเวรดึก การงานเสียหายและทะเลาะกับเพื่อนร่วมงานจนคิดจะลาออก ให้กลับมาทบทวนก่อน เช่นเดียวกันกับเข้าไประงับความไม่พอใจของคนไข้ที่มาโรงพยาบาลในวันหยุดเพื่อฉายแสง

 

          “ที่ทำไปเพราะคิดว่าจะช่วยเขาได้ด้วยเรามีประสบการณ์ แต่ที่เขาว่าเราแสดงว่าเขายังมีจิตหวังดีกับเราอยู่ เพราะเมื่อไรที่เขาไม่เห็นเราอยู่ในสายตา เขาจะมองเราเป็นอากาศธาตุ ฉะนั้นอย่าเสียใจที่คนในอาชีพเดียวกันตำหนิ เพราะถือเป็นกัลยาณมิตร และถ้าอยากให้รุ่นน้องศรัทธาทำสิ่งดีๆ เชื่อเรา ต้องทำให้เขารู้สึกว่าเราไม่ได้เอาเปรียบ โดยเฉพาะเรื่องเวร”

 

          ความรักผูกพันระหว่างเพื่อนร่วมงานและคนไข้กับแพทย์พยาบาลนั้น ก่อเกิดได้หลายทิศทาง   ทว่ามีจุดร่วมเดียวกัน คือ ความเมตตาที่เป็นพื้นฐานสำคัญของความเป็นมนุษย์ ยิ่งประกอบอาชีพพยาบาลด้วยแล้ว ยิ่งต้องมีจิตใจเปี่ยมล้นเมตตา เหมือนที่บุญธรรมปฏิบัติด้วยฉันทะเสมอมา

 

 

 

 

 

ที่มา: หนังสือพิมพ์ไทยโพสต์

ภาพประกอบ: อินเทอร์เน็ต

 

 

update 12-05-52