ที่มา : มติชน

ภาพประกอบจาก สสส.

ด้วยภาพเรือนจำในสายตาคนส่วนใหญ่ เป็นสถานที่ควบคุมผู้ต้องขังที่แออัด มีทั้งความสกปรก มีกลิ่นเหม็น เป็นแหล่งเพาะเชื้อโรค ที่สำคัญ คือ ส่งผลกระทบต่อสุขภาพของผู้ต้องขัง นำมาสู่แนวคิดการปรับปรุง ฟื้นฟู พัฒนา ให้เป็นสถานที่เหมาะสมต่อการอยู่อาศัย

จากแนวคิดดังกล่าวเรือนจำอำเภอกันทรลักษ์ จ.ศรีสะเกษ โดย "ทวี ฤทธิเสน" ผู้บัญชาการเรือนจำอำเภอกันทรลักษ์ จึงเข้าร่วมโครงการเรือนจำสุขภาวะ โดยมีกลุ่มนักวิจัย นักวิชาการเข้าร่วมปรับเปลี่ยนวิถีความเป็นอยู่ สภาพความเป็นอยู่ในเรือนจำของผู้ต้องขังโดยพัฒนาเป็น เรือนจำสีเขียว (green prison) ซึ่งได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ส่งผลต่อสภาพความเป็นผู้ของผู้ต้องขังให้มีสุขภาวะที่ดีขึ้น

"การเข้าร่วมโครงการเรือนจำสุขภาวะ เริ่มด้วยการจัดพื้นที่ทางกายภาพ ลดความรู้สึกของการเป็นสถานที่คุมขังลง พัฒนาเรือนจำเป็นเรือนจำสีเขียว ใช้แนวคิดระบบนิเวศมาเป็นฟื้นฐานในการฟื้นฟู ให้ความสำคัญกับการดูแลกาย รักษาใจของผู้ต้องขังโดยธรรมชาติมาบำบัด ระยะแรกจะเริ่มต้นในพื้นที่ผู้ต้องขังหญิงก่อน จากนั้นจะเริ่มในพื้นที่ผู้ต้องขังชายต่อไป

สำหรับแนวคิดการพัฒนาเรือนจำสีเขียว ของเรือนจำอำเภอกันทรลักษ์นั้น เน้นการปลูกต้นไม้ อย่างดอกทานตะวันให้เขาเห็นการเจริญเติบโตของต้นไม้ เห็นสีเขียวเพื่อให้เกิดการผ่อนคลาย เมื่อดอกทานตะวันผลิดอก จะเห็นดอกสีเหลือง ส่งผลให้ผู้ต้องขัง และผ้ปฏิบัติงานในเรือนจำจิตใจสดชื่น เบิกบานและมีความหวัง รวมทั้งด้านหน้าเรือนจำยังได้ปลูกทานตะวันแปลงใหญ่ ใครผ่านไปมาสามารถแวะถ่ายภาพเช็กอินได้

นอกจากนี้ยังพัฒนาพื้นที่เพื่อปลูกผักสวนครัว ปลูกพืชสมุนไพร การทำสวนแนวดิ่ง กิจกรรมนี้ช่วยเพิ่มสีเขียวขึ้นในเรือนจำ และผู้ต้องขังยังได้บริโภคผัก ส่วนเหลือก็นำไปจำหน่าย นอกจากนี้ยังทำแปลงปลูกข้าวโพดหวานด้านหน้าแดนหญิง และปลูกข้าวโพดพันธุ์ใหม่ที่สามารถรับประทานสดได้เลย"

ผู้บัญชาการเรือนจำกล่าวอีกว่า โครงการเรือนจำสุขภาวะให้ความสำคัญกับกระบวนการสร้างความรู้และฝึกทักษะในการผลิตผลงานสร้างสรรค์ โดยจัดวิทยากรมืออาชีพและผลงานเป็นที่ยอมรับในสังคม สร้างสรรค์ผลงานและร่วมกันออกแบบผลิตภัณฑ์ เช่น ตัดเย็บเพ้นต์กระเป๋าผ้า ถักโครเชต์เป็นอุปกรณ์เครื่องใช้ไม้สอย ทำยาหม่อง น้ำมันไพร ยาดมส้มโอมือ การแกะรองเท้าแตะ หรือแกะเกิบ ทำสบู่จากสมุนไพรทองพันชั่ง ลดปัญหาโรคผิวหนังของผู้ต้องขังได้ถึงร้อยละ 80

"เป้าหมายของเรือนจำกันทรลักษ์ อยากเห็นเรือนจำเป็นสถานที่ช่วยฟื้นฟูกายใจผู้ต้องขังให้กลับออกไปเป็นคนที่ดีมีคุณภาพในสังคมและไม่เป็นภาระของสังคม"