กฎระเบียบคุ้มครองผู้บริโภค

กับสินค้าเพื่อความงาม

 

            การคุ้มครองผู้บริโภคด้านการโฆษณาถือเป็นมาตรการหนึ่งของ “การคุ้มครองผู้บริโภค” เพื่อให้ผู้บริโภคได้รับข้อมูล ข่าวสารและคำอธิบายคุณภาพที่ถูกต้องเพียงพอที่เกี่ยวกับสินค้าหรือบริการ พระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ. 2522 ได้กำหนดหลักการและวิธีการโฆษณาไว้ในมาตรา 22 และมาตรา 23 แห่งพระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ. 2522 ว่าการโฆษณาสินค้าหรือบริการจะต้องไม่กระทำการในลักษณะดังนี้

 

            1.ใช้ข้อความที่เป็นการไม่เป็นธรรมต่อผู้บริโภค สามารถแยกได้เป็น 2 ประการ คือ

 

            ประการที่ 1 ข้อความโฆษณาที่เป็นเท็จหรือเกินความจริง

 

            ประการที่ 2 ข้อความโฆษณาที่จะก่อให้เกิดความเข้าใจผิด ในสาระสำคัญเกี่ยวกับสินค้าหรือบริการ ทั้งนี้ ไม่ว่าจะกระทำโดยใช้หรืออ้างอิงรายงานทางวิชาการ สถิติ หรือสิ่งใดสิ่งหนึ่งอันไม่เป็นความจริงหรือเกินความเป็นจริง หรือไม่ก็ตาม

 

            2.ใช้ข้อความที่จะก่อให้เกิดผลเสียต่อสังคมเป็นส่วนรวม สามารถแยกได้เป็น 2 ประการ คือ

           

            ประการที่ 1 ข้อความที่เป็นการสนับสนุนโดยตรงหรือโดยอ้อม ให้มีการกระทำผิดกฎหมาย หรือศีลธรรม หรือนำไปสู่ความเสื่อมเสียในวัฒนธรรมของชาติ

           

            ประการที่ 2 ข้อความที่จะทำให้เกิดความแตกแยกหรือเสื่อมเสียความสามัคคีในหมู่ประชาชน

 

            3.ใช้วิธีการโฆษณาในลักษณะที่อาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพ ร่างกายหรือจิตใจ หรืออาจก่อให้เกิดความรำคาญแก่ผู้บริโภค ทั้งนี้ ตามที่กำหนดไว้ในกฎกระทรวง

 

            เมื่อเปรียบเทียบสารที่สื่อในโฆษณาจากการศึกษาครั้งนี้กับกฎระเบียบข้างต้น พบว่า มีโฆษณาหลายชิ้นที่จะไม่นำเสนอข้อความที่จะทำให้ผู้บริโภคเกิดความเข้าใจผิดได้ เช่น โฆษณาผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ซึ่งมักไม่ได้ให้รายละเอียดอย่างชัดเจนว่า เป็นผลิตภัณฑ์อะไร และส่งผลอย่างไรต่อร่างกาย

 

            นอกจากนี้ โฆษณาที่ใช้วิธีการเล่าเรื่องเพื่อสื่อสารให้เข้าใจไปว่า ผลที่เกิดกับตัวละครในโฆษณานั้น มาจากการสินค้า โดยเฉพาะสินค้าที่โฆษณาว่าจะช่วยสร้างเสน่ห์ทางเพศให้แก่ผู้ใช้สินค้า กรณีเช่นนี้อาจเข้าข่ายว่าเป็นโฆษณาที่เกินความจริงหรือทำให้ผู้บริโภคเกิดความเข้าใจผิดในสาระสำคัญของสินค้า แม้ว่าจะมิได้นำเสนอผ่านข้อความที่เป็นลายลักษณ์อักษรก็ตาม เนื่องจากการสื่อความหมายในโฆษณาสามารถกระทำได้โดยผ่านการเล่าเรื่องด้วยภาพ ซึ่งอาจไม่จำเป็นต้องกระทำผ่านองค์ประกอบข้อความที่เป็นรูปธรรม

 

 

 

 

 

 

ที่มา : โครงการศึกษาและเฝ้าระวังสื่อเพื่อสุขภาวะของสังคม (media monitor)

 

 

 

 

update : 07-10-53

อัพเดทเนื้อหาโดย : สุนันทา สุขสุมิตร